ဖမ္းဆီးခံရေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ရဲတပ္ရင္း ၁၊ ၁ဝ ႏွင့္ ၁၁ က အခ်ဳပ္ကားေပၚ၌ လူမဆန္ေအာင္ ဥပေဒမဲ့ ႐ိုက္ႏွက္ျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္းမ်ား ရွိခဲ့ေၾကာင္း ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားထံမွ သိရသည္။
ထို႔ျပင္ ေက်ာင္းသားသပိတ္တြင္ ဖမ္းဆီးခံရသည့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ႐ံုးထုတ္ရာတြင္ လူထုေရွ႕ေမွာက္တြင္ မဟုတ္ဘဲ ညပိုင္းအထိ စစ္ေဆးေမးျမန္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းအေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ား ရွိေနသည္။
မတ္ ၁၁ ရက္က လက္ပံတန္းၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုးတြင္ မြန္းလြဲပိုင္းမွစ၍ ည ၉ နာရီအထိ အၾကမ္းဖက္ ဖမ္းဆီးခံရေသာ သပိတ္ေမွာက္ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ႐ံုးထုတ္စစ္ေဆးခဲ့သည္။ ႐ံုးထုတ္စစ္ေဆးရာတြင္လည္း အမ်ားျပည္သူမ်ား ဝင္ေရာက္ၾကည့္႐ႈ၍ မရဘဲ ရဲအင္အားမ်ားစြာျဖင့္ လံုျခံဳေရးကန္႔သတ္ခဲ့သည္။ သတင္းမီဒီယာ မ်ားမွာလည္း တရား႐ံုးအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္၍ သတင္းယူခြင့္မရွိေပ။ ထိုသို႔ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိဘဲ စစ္ေဆးေမးျမန္းသည့္အေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ား ရွိေနျခင္းျဖစ္သည္။
ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းမ်ားအဖြဲ႕မွ ဦးရဲေအာင္က “ကြ်န္ေတာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီလက္ပံတန္းျဖစ္ရပ္ တစ္ခုလုံးကုိ တရားဥပေဒ စုိးမုိးမႈဆုိတာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနတယ္လုိ႔ ခံစားရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလုံးမွာ တရားဥပေဒ စုိးမုိးမႈဆုိတာ မရွိဘူး။ ဒါဟာေျပာရမယ္ဆုိရင္ အရင္စစ္အာဏာရွင္ေတြ လက္ထက္က လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ပုံစံအတုိင္းပဲ ျဖစ္ေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ ဒါေတြအကုန္လုံးက တရားဥပေဒျပင္ပက လုပ္ေနသလုိ ခံစားရပါတယ္” ဟု ေျပာၾကားသည္။
ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာသည့္ ေက်ာင္းသားမ်ားက ၎တို႔အၾကမ္းဖက္ ႐ိုက္ႏွက္ခံရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၎တုိ႔၏ ကိုယ္ေတြ႕အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
“အဖမ္းခံရတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ အဖမ္းခံခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္စဥ္အတြင္းမွာ ႐ုိက္ႏွက္မႈေတြကုိ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီမုိကေရစီပညာေရး မရမခ်င္း ဆက္လက္တုိက္ပြဲ ဝင္သြားပါမယ္” ဟု ေက်ာင္းသားသပိတ္ ၿဖိဳခြဲရာတြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီးေနာက္ မတ္ ၁၂ ရက္တြင္ ျပန္လြတ္လာသူ စစ္ႏုိင္ေအာင္ (ရတနာပုံ တကၠသုိလ္ ဒုတိယႏွစ္) ဆိုသည္။
မတ္ ၁၁ ရက္ ညပိုင္း႐ံုးထုတ္ခ်ိန္၌ လက္ပံတန္းတရား႐ံုးေရွ႕တြင္ ပိတ္ဆို႔ကာ လံုျခံဳေရးယူထားေသာ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား
“ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ျဖစ္စဥ္က အၿငိဳးနဲ႔ ျဖစ္သြားတာေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ေရွာင္ႏုိင္လုိ႔ ဂုတ္တစ္ခ်က္ထိသြားတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔လြန္တယ္ဆုိတာ အသိသာႀကီးပါ အသက္လုၿပီး ထြက္ေျပးရတဲ့အခ်ိန္မွာ ပစၥည္းကုိ အာ႐ုံမထားႏုိင္ဘူး။ ဥပမာ မွတ္ပုံတင္၊ ေက်ာင္းသားကတ္၊ ဟန္းခ်ိန္း၊ လက္စြပ္၊ ဆြဲႀကိဳးမရွိေတာ့ဘူး။ ရဲစခန္းကုိ သြားေတာ့စုံစမ္းမွာပါ။ လက္ပံတန္း ရဲစခန္းကုိ ပစၥည္းေပ်ာက္မႈနဲ႔ သြားတုိင္ပါမယ္” ဟု ဆန္းလင္းထုိက္ (ဟသၤာတ နည္းပညာတကၠသုိလ္) က ဆိုသည္။
ေက်ာ္ဇင္သန္႔ (သန္လ်င္နည္းပညာ တကၠသုိလ္) က “ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ကုိဖမ္းၿပီး အခ်ဳပ္ကားထဲ မထည့္ခင္ ရဲတပ္ရင္း ၁၊ ၁ဝ၊ ၁၁ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြက ေက်ာင္းသားေတြ သပိတ္ေမွာက္စဥ္က ဟစ္ေႂကြးၿပီး ေႂကြးေၾကာ္သံ ပုံစံအတုိင္း ခြပ္ေဒါင္းေသြးေတြ နီေသးလား။ နီေသးရင္ ႐ုိက္တယ္ကြာ။ တပ္မ ၁၁ က ရဲ ေဘာ္ေတြ ညီရဲ႕လားေဟ့။ ညီတယ္ေဟ့။ ညီတယ္ေဟ့။ သပိတ္ေမွာက္ခ်င္တဲ့ေကာင္ေတြ ေမွာက္ဦးမလား။ ေမွာက္ရဲရင္ ေမွာက္ေလကြာ။ မင္းတုိ႔ကုိ ႐ုိက္ခ်င္လုိ႕ ရဲထဲဝင္တာကြ။ ဆဲဆုိႀကိမ္းဆဲကာ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ကုိ ရဲအေယာက္ ၂ဝ ေလာက္က ဝုိင္း႐ုိက္တယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲမွာတင္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔တစ္ေတြ လူ႔အခြင့္ေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရတာပါ” ဟုဆိုသည္။
အိမ (ရန္ကုန္အေရွ႕ပုိင္းတကၠသုိလ္ - Law) က “ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြကုိ လမ္းဖြင့္ေပးဖုိ႔ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေတာင္းဆုိတယ္။ မရဘူး။ ၿပီးေတာ့ ကြ်န္မတုိ႔ေက်ာင္းသားေတြ ေလးေယာက္တစ္တြဲစီ စနစ္တက် တိုးတယ္။ အေရွ႕မွာရွိတဲ့ ရဲေတြက ဘာမွမလုပ္ေပမယ့္။ အေနာက္မွာရွိတဲ့ ရဲေတြက နံပါတ္တုတ္ေတြနဲ႔ထုိးတယ္။ ေနာက္ထပ္ရဲေတြက နံပါတ္ေတြနဲ႔ ဝင္႐ုိက္တာပဲ။ ကြ်န္မတုိ႔လည္းမခံႏုိင္လုိ႔ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲကုိ ဝင္ေျပးတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲကုိ ဝင္ဖမ္းေတာ့ ပထမက ဘာမွမလုပ္ဘူး ကတိေပးလုိ႔ ကြ်န္မတုိ႔ အျပင္ထြက္တယ္။ ကြ်န္မတုိ႔ကုိ တစ္ေယာက္ကုိ ရဲအေယာက္ ၂ဝ ေလာက္က နံပါတ္တုတ္ေတြနဲ႔ ေကာင္မေတြ ထြက္လာမလား။ မလာဘူးလား။ ႐ုိင္း႐ုိင္းစုိင္းစုိင္း လူတစ္ေယာက္ပါးစပ္နဲ႔ မတန္ေအာင္ကုိ ေျပာဆုိတယ္။ မိန္းကေလးေတြကုိ တန္းစီၿပီး႐ုိက္တယ္။ ေခါင္းေမာ့ၾကည့္ရင္လည္း ေကာင္မေတြ ညည္းတုိ႔က ဘာေကာင္မေတြလဲ ေျပာၿပီး ရဲေမေတြက ႐ုိက္တယ္။ ရဲသားေတြက ေယာက်္ားေလးေတြကုိလည္း အဆက္မျပတ္ ႐ုိက္တယ္။ အေကာင္ေတြ၊ ေကာင္မေတြ နင္တို႔ကို ႐ိုက္သတ္ခ်င္ေနတာ။ ပံုစံထိုင္ခိုင္း အခ်ိန္နည္းနည္းေလး ဒူးေထာက္မိတာနဲ႔ ေကာင္မေတြ ၿငိမ္ၿငိမ္မေနဘူးလားဆိုၿပီး နံပါတ္တုတ္နဲ႔ ႐ိုက္တယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲမွာေတာင္ လူနဲ႔မတန္တဲ့ စကားေတြ ပိုဆို ပက္စက္ေျပာတယ္။ နင္တို႔က ပညာတတ္ေတြ မဟုတ္ဘူး။ ေအာက္တန္းစားမေတြလို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီရဲတပ္ရင္း ၁၊ ၁ဝ၊ ၁၁ ကို ဘယ္ေတာ့မွ မေက်ဘူး” ဟု ဆိုသည္။
မတ္ ၁၂ ရက္က က်င္းပသည့္ ေက်ာင္း သား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလူထုကို ရက္စက္စြာ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈအား ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်ျခင္း အခမ္းအနား၌လည္း အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈကို ေဝဖန္သည့္ ေျပာၾကားခ်က္မ်ား အခမ္းအနား တက္ေရာက္လာသူ အခ်ဳိ႕က ေျပာၾကားခဲ့ရာ ယင္းအခမ္းအနား သို႔တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးေရာဘတ္စန္းေအာင္က “သာယာဝတီေထာင္မွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ညီေနာင္ရဲေဖာ္ေတြဟာ ႐ုံဝင္ခေပးေနရတယ္လို႕ ၾကားသိေနရပါတယ္။ ႐ုံဝင္ခဆိုတာ အဝင္မွာ ႐ိုက္တာကို ေျပာတာပါ။ အေရးႀကီးတာက ICRCကို အေၾကာင္းၾကားၿပီး ICRC အျမန္ဝင္ဖို႔ လိုေနတဲ့အတြက္ အျမန္ဆုံး အေၾကာင္းၾကားေပးဖို႕ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။ သူတို႔ေျပာေနတာက ဥပေဒနဲ႔အညီ လုပ္ပါတယ္လို႕ေျပာတယ္။ အဲဒါ လုံးဝမဟုတ္ပါဘူး။ တိုင္းျပည္ကို လိမ္ေနတာ၊ ကမၻာကို လိမ္ေနတာပါ။ ေနာက္တရားေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႕ ကြ်န္ေတာ္တင္ျပခ်င္တာက တရားေရးက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ေအာက္ကို လုံးလုံးေရာက္ သြား႐ုံမကဘဲ ညနက္လို႔ အေမွာင္ထုထဲကို ဝင္သြားၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တရားေရးကို အားကိုးဖို႔ကေတာ့ ရႏိုင္ေတာ့မယ္ အေနအထား မရွိေတာ့ပါဘူး။ EU က သင္ေပးတဲ့ ရဲပညာဟာ ေက်ာင္းသားျပည္သူေတြနဲ႕ သံဃာေတာ္ေတြကို ႐ုိက္ႏွက္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုမ်ဳိး ျပည္သူလူထုကုိ အၾကမ္းဖက္မႈကို လုပ္တဲ့လုပ္ရပ္ကို ျပင္းထန္စြာ ႐ႈတ္ခ်ပါတယ္။ ဖမ္းဆီးခံထားရသူ အားလုံးကုိ ဘာပုဒ္ထီး ပုဒ္မမွ မတပ္ဘဲ ျပန္လႊတ္ေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုပါတယ္ ” ဟု ေျပာၾကားသည္။
“အစုိးရ တစ္ရပ္အေနနဲ႔ ဥပေဒနဲ႔အညီ ေျဖရွင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ေျပာေပမယ့္ အၾကမ္းဖက္မႈဟာ အၾကမ္းဖက္မႈပါပဲ။ ဘယ္ေခတ္ ဘယ္ကာလကမွန္း မသိတဲ့ ဥပေဒစာအုပ္ႀကီးကုိ ဖုန္ခါၿပီးေျပာလုိက္႐ုံနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈက ပ်က္ျပယ္ျခင္း မရွိပါဘူး။ အခုဒီပြဲမွာ လာေရာက္တဲ့ပါတီ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြလဲရွိတယ္။ မလာေရာက္တဲ့ ပါတီ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ မေရာက္လာတဲ့ တခ်ဳိ႕ပါတီ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြကုိ ကြ်န္ေတာ္နည္းနည္း ေျပာခ်င္တယ္ ပါတီရဲ႕ မႈဝါဒေတြ၊ အသင္းရဲ႕ မူဝါဒေတြ ၾကည့္မေနပါနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ ဆန္႔က်င္တယ္ဆုိတာ လူသားဝါဒပါ။ ပါတီရဲ႕ မူဝါဒနဲ႔ မကုိက္ညီဘူး ဆုိရင္ေတာင္ လူသားဝါဒ၊ လူသားမူကုိ အေျခခံၿပီး ဒီေနရာကုိ လာလုိ႔ရသလုိ ေနာက္ေနာင္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိလည္း ဆန္႔က်င္သြားဖုိ႔ လုိပါတယ္” ဟု ဘေလာ့ကာ ကုိေနဘုန္းလတ္က ပညာေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ ေတာင္းဆုိေနေသာ ေက်ာင္းသား/သူမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလူထုကုိ ရက္စက္စြာအၾကမ္းဖက္ ႏွိမ္ႏွင္းမႈအား ကန္႕ကြက္႐ႈတ္ခ်ျခင္း အခမ္းအနား၌ ေျပာၾကားသည္။
ေရွ႕ေနမ်ားကြန္ရက္မွ တရားလႊတ္ေတာ္ ေရွ႕ေန ဦးႀကီးျမင့္က “ေထာင္ထဲကိုအဝင္မွာ ႐ိုက္ေမာင္း ပုတ္ေမာင္းတာေတြ ရွိတယ္လို႔လည္း ၾကားရတယ္။ အဲဒါလည္းပဲ ဒါဟာမျဖစ္သင့္ဘူး။ ဒါဟာစစ္အာဏာရွင္စနစ္ လက္ေအာက္က လုပ္ရပ္မ်ဳိးေတြပဲ။ ဘာမွ ေျပာင္းလဲမႈမရွိဘူး။ သ႐ုပ္ေပၚ သြားၿပီေပါ့ဗ်ာ။ အင္အားအလြန္အကြ်ံသံုးၿပီးေတာ့ ဖမ္းဆီးတာေတြ မလုပ္ရဘူး။ ဒါေတြဟာ ဥပေဒနဲ႔ မညီတာေတြေပါ့ဗ်ာ” ဟု ေဝဖန္ေျပာၾကားသည္။
မတ္ ၁၁ ရက္ ညပိုင္း ႐ုံးထုတ္ၿပီးခ်ိန္၌ လက္ပံတန္းတရား႐ံုးမွ သာယာ၀တီေထာင္သို႔ ျပန္လည္ထြက္ခြာစဥ္
ထိုနည္းတူစြာ တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးစိုးတင့္ရည္ကလည္း “တရား႐ံုးလက္စြဲမွာေတာ့ တရားသူႀကီးဟာ တရား႐ံုးမွာ ရွိေနရင္ စစ္ေဆးေမးျမန္းလို႔ ရတယ္လို႔ ျပ႒ာန္းထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီမိုကေရစီအစိုးရ လက္ထက္မွာ ဒါမ်ဳိး ညဘက္႐ံုးထုတ္ စစ္ေဆးတာေတြ မေတြ႔ရဘူး။ တကယ္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစတဲ႔ လူဆိုး၊ လူမိုက္ေတြကိုေတာင္မွ ဒီလိုမ်ဳိး ညအခ်ိန္မေတာ္ ႐ံုးထုတ္တာေတြ မရွိဘူးဆိုေတာ႔ ဒါဟာ လံုးဝျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစၥမဟုတ္ဘူးေပါ႔ဗ်ာ” ဟု ေဝဖန္ခဲ့သည္။
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚညိဳညိဳသင္းက “ဥပေဒအရကေတာ႔ လုပ္လို႔ရတယ္။ ႐ံုးခ်ိန္ကေတာ့ ၅ နာရီ ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ံုးခ်ိန္းေက်ာ္သြားရင္လည္း လံုျခံဳေရးကိစၥဆိုရင္ ႁခြင္းခ်က္အေနနဲ႔ တရားသူႀကီးေရွ႕ေမွာက္မွာ ဒီလို စစ္ေဆးေမးျမန္းလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပတာဟာ ဘယ္လိုလံုျခံဳေရးကိစၥ၊ ဘယ္လိုႁခြင္းခ်က္မ်ဳိးနဲ႔ ၿငိစြန္းသြားလို႔လဲ။ ဒီကိစၥကို သက္ဆိုင္ရာ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး တရားလႊတ္ေတာ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္လိုတရားဥပေဒမ်ိဳး၊ ဘယ္လိုႁခြင္းခ်က္မ်ဳိးနဲ႔ ၿငိစြန္းသြားသလဲ ဆိုတာကို ေမးခြန္းထုတ္သင့္တဲ႔ ကိစၥပါပဲ” ဟု ေျပာၾကားသည္။
ဖမ္းဆီးခံေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားႏွင့္ ဝန္းရံသူမ်ားအား တရား႐ုံးခ်ိန္ ေက်ာ္လြန္သည္အထိ ႐ုံးထုတ္အမႈဆင္ တရားစြဲေနျခင္းမွာ မမွ်တေသ လုပ္ရပ္တစ္ခု ျဖစ္သည့္အျပင္ ဥပေဒေဘာင္အား ေက်ာ္လြန္လုပ္သည့္ လုပ္ရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ႐ႈျမင္သုံးသပ္ေၾကာင္း ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကလည္း သေဘာထား ထုတ္ျပန္ထားသည္။
ဖမ္းဆီးခံထားရေသာ ေက်ာင္းသူ/ ေက်ာင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ အခ်ဳပ္သား အျဖစ္သာရွိေနေသးၿပီး ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ႐ုိက္ႏွက္မႈမ်ားျပဳလုပ္ျခင္းအေပၚ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား ေထာက္ျပခဲ့ၾကၿပီး ျပည္သူလူထုအၾကား ေဝဖန္မႈမ်ား ျမင့္တက္လ်က္ ရွိသည္။
ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားအေနျဖင့္ အခ်ဳပ္သား၊ အက်ဥ္းသားမ်ားအား ႐ုိက္ႏွက္ျခင္း၊ အျခား သူမ်ားအား ႐ုိက္ႏွက္ရန္ခုိင္းေစျခင္းႏွင့္ ဟန္႔တားရန္ပ်က္ကြက္ျခင္းတုိ႔ကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါက ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲတပ္ဖြဲ႕ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒမ်ားျဖင့္ အေရးယူထိန္းသိမ္း၍ ေထာင္ဒဏ္သံုးႏွစ္ အထိျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏုိင္ေသာ ဥပေဒျဖင့္အ ေရးယူႏုိင္ေၾကာင္း၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္အတြင္းက်င္း ပခဲ့သည္႕ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးတြင္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီး ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ေက်ာ္ေက်ာ္ထြန္းက ေျဖၾကားထားသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ စည္းကမ္းထိန္းေရး ဥပေဒတြင္ျပ႒ာန္းထားသည့္ ပုဒ္မ၁၇ (ဂ) အက်ဥ္းသား၊ အခ်ဳပ္သားတစ္ဦးက အျခားတစ္ဦး အား႐ုိက္ပုတ္ရန္ (သုိ႕) အျခားနည္းအားျဖင့္ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ရန္ ခုိင္းေစလွ်င္၊ ခြင့္ျပဳလွ်င္ ထုိသုိ႔ျပဳလုပ္ေနသည္ကုိသိလ်က္ ဟန္႔တားရန္ (သုိ႕) အေရးယူရန္ ပ်က္ကြက္လွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပုဒ္မ ၁၇ (ဆ) အက်ဥ္း သား၊ အခ်ဳပ္သား (သုိ႕) ဖမ္းဆီးထားသူတစ္ ဦးအား ႐ုိက္ပုတ္လွ်င္ (သုိ႕) အျခားနည္းျဖင့္ ည§ဥ္းပန္းႏွိပ္စက္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္သူအား ရဲတရား႐ုံးျဖင့္ စစ္ေဆးၿပီး ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္း ခံရပါက ေထာင္ဒဏ္ သံုးႏွစ္အထိျဖစ္ေစ ဤဥပေဒတြင္ေဖာ္ ျပထားသည့္ေလ်ာ့ေသာ ျပစ္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ထုိက္သင့္ေစရမည္ဟု ျပ|ာန္းထားေၾကာင္းလည္း သိရသည္။
ထုိ႔အျပင္ ၂ဝ၁၁- ၂ဝ၁၅ ဇန္နဝါရီ ၃၁ ရက္အထိ ငါးႏွစ္အတြင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားစည္း ကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈ၊ တာဝန္ပ်က္ကြက္မႈ၊ ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ရဲအရာရွိ ၂ဝဝဝ ေက်ာ္ႏွင့္ အျခားအဆင့္ ၅ဝဝ ေက်ာ္အား ေထာင္ဒဏ္ႏွင့္ အျခားျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ အေရးယူထားေၾကာင္း ယခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၆ ရက္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးတြင္ ျပည္ထဲေရးဒုဝန္ႀကီး ဗိုလ္ မွဴးခ်ဳပ္ေက်ာ္ဇံျမင့္က ေျပာၾကားထားသည္။
ယင္းကဲ့သို႔ အေရးယူထားသည့္ ရဲတပ္ ဖြဲ႔ဝင္မ်ားကို ရဲစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒ ျဖင့္ ၅၇ဝ၇ မႈ၊ နယ္ဘက္တရား႐ံုးမ်ားတြင္ စစ္ေဆးမႈ ၅၉မႈ၊ စုစုေပါင္း ၅၇၆၆ မႈျဖင့္ အေရးယူထားၿပီးျဖစ္ကာ၊ အဆိုပါ အမႈမ်ား တြင္ အရာရွိ ၈၄ ဦး၊ အျခားအဆင့္ ၂ဝ၂၇ ဦးတို႔ကို ေထာင္က်ျပစ္ဒဏ္၊ အရာရွိ ၁ဝ၇ ဦး၊ အျခားအဆင့္ ၂၄၇ ဦးတို႕ကိုရဲတပ္ဖြဲ႔မွ ထုတ္ ပယ္သည့္ျပစ္ဒဏ္၊ အရာရွိ ၃၂၄ ဦး၊ အျခား အဆင့္ ၆၉၇ ဦးတို႔ကို ရာထူးအဆင့္ေလွ်ာ့ ခ်သည့္ ျပစ္ဒဏ္၊ အရာရွိ ၁၅၆၇ဦးႏွင့္အျခား အဆင့္၂၄၉၂ဦးတို႔ကို အျခားျပစ္ဒဏ္၊ စုစု ေပါင္းအရာရွိ ၂ဝ၈၂ ဦးႏွင့္ အျခားအဆင့္ ၅၄၆၃ ဦးတုိ႔ကုိ အေရးယူခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
ဖမ္းဆီးခံထားရစဥ္ ထိခုိက္ဒဏ္ရာမ်ား ရရွိခဲ့ေသာဆႏၵျပ ေက်ာင္းသား/ေက်ာင္းသူ မ်ားစာရင္း၊ ဒဏ္ရာအေျခအေနမ်ားႏွင့္ ၎တို႔အား မည္ကဲ့သုိ႔ေဆးဝါး ကုသေပးေနမႈမ်ား ရွိေနသည္ကုိ အစုိးရအေနျဖင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိစြာ ထုတ္ျပန္ေပးရန္ လုိအပ္ၿပီး တရားစြဲခံထားရသူမ်ားအား မိသားစုဝင္မ်ားေတြ႕ ဆုံခြင့္ျပဳၿပီး ေရွ႕ေနငွားရမ္းခြင့္မ်ားကုိ ခြင့္ျပဳ ေပးသင့္ေၾကာင္း ဥပေဒပညာရွင္ အသုိင္းအ၀န္းက ေထာက္ျပေျပာဆုိမႈမ်ား ရွိေနသည္။
႐ိုက္ႏွက္ဖမ္းဆီး ခံခဲ့ရေသာ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား၏ ကိုယ္ေတြ႕ ေျပာၾကားခ်က္မ်ားႏွင့္ ယင္းလုပ္ရပ္အေပၚအျမင္မ်ား
“ညီမက အေမအရမ္းစိတ္ပူေနလုိ႔ ထြက္လာတာ ခံဝန္ကတိက ထုိးခဲ့ခ်င္တာမဟုတ္ဘူး။ ညီမတုိ႔ကုိ မုိက္မုိက္႐ုိင္း႐ုိင္း သားသမီးခ်င္း ကုိယ္ခ်င္းမစာမနာဘဲ ေျပာတာေတြရွိခဲ့တယ္။ ျပည္သူရဲတပ္ဖြဲ႔လုိသာေျပာတာ ျပည္သူကုိ အကာအကြယ္ေပးတာ မဟုတ္ဘူး။ မေက်နပ္ဘူး။ ညီမတုိ႔က အာဏာကုိေတာင္းေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ပညာေရးဥပေဒကုိ ျပင္ေပးဖုိပဲ ေတာင္းဆုိေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာေရးဥပေဒကုိ ျပင္ေပးပါ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ရဲတပ္ဖြဲ႕အေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ ဒီထက္ပုိမလုပ္ပါနဲ႔ေတာ့လုိ႔ ေျပာခ်င္တယ္။ အခုညီမတုိ႔ကုိ တစ္စုတကြဲစီ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေရွ႕ဘာဆက္လုပ္မယ္ ဆုိတာကုိေတာ့ အတိအက် ေျပာလို႔မရေသးဘူး”
မရည္မြန္မြန္ေအာင္ (ရန္ကုန္အေရွပုိင္းတကၠသုိလ္)
ေက်ာင္းသားသပိတ္ၿဖိဳခြဲရာတြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီးေနာက္ မတ္ ၁၂ ရက္တြင္ ျပန္လြတ္လာသူ
_______________________
“ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြက မွ်တမႈမရွိဘူးလုိ႔ ေျပာရမွာပဲ။ ေက်ာင္းရဲ႕အေျခအေနကုိ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ ရွိပါတယ္”
စုိးလြင္ေက်ာ္ (သထုံစုိက္ပ်ဳိးေရးသိပၸံ ဒုတိယႏွစ္)
ေက်ာင္းသားသပိတ္ၿဖိဳခြဲရာတြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီးေနာက္ မတ္ ၁၂ ရက္တြင္ ျပန္လြတ္လာသူ
_______________________
“ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ကုိ သတင္းရဲတပ္ဖြဲ႔ စစ္ေဆးမႈေတြေတာ့ ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ သူတုိ႔လုိခ်င္တဲ့ဘက္ကပဲ ေမးတာေပါ့။ ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ကန္႔ကြက္တာလား အမ်ဳိးသားပညာေရး ဥပေဒကုိ ကန္႔ကြက္တာလား။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ကလည္း ႏုိင္ငံေတာ္ အာဏာကုိသိမ္းဖုိ႔ မဟုတ္ဘူး။ အမ်ဳိးသားပညာေရး ဥပေဒကုိျပင္ဖုိ႔ ေကာင္းဖုိ႔အတြက္ လုပ္တာပါ။ ေနာက္ၿပီး ဘာေၾကာင့္ ဒီထဲမွာ ဝင္ပါခဲ့တာလဲဆုိၿပီး ေမးျမန္းမႈေတြေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ပညာေရးကုိ မႀကိဳက္လုိ႕ပါ။ ၿပီးေတာ့ မိဘ၊ ေနရပ္လိပ္စာ စသျဖင့္ အကုန္ေတာင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ မလုပ္ဖုိ႔အတြက္ အခုခံဝန္ကုိလည္း ထုိးခဲ့ရတယ္”
ထက္လင္း (ေမွာ္ဘီတကၠသုိလ္)
ေက်ာင္းသားသပိတ္ၿဖိဳခြဲရာတြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီးေနာက္ မတ္ ၁၂ ရက္တြင္ ျပန္လြတ္လာသူ
_______________________
“တရားေရး မ႑ိဳင္မွာအခုထိ ပြင့္လင္းျမင့္သာမႈ မရွိေသးဘူး။ လူထုေရွ႕မွာဘာေၾကာင့္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ကို မေပးႏိုင္တာလဲ ဆိုတာကို ျပန္ေမးရမယ္။ သူတို႔ဟာ တရားမွ်တစြာ လုပ္ေဆာင္တယ္ဆိုရင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကစရာ မရွိပါဘူး။ အခုဟာက ညႀကီးအခ်ိန္မေတာ္မွ ႐ံုးထုတ္တယ္ဆိုတာ တစ္ခါမွမၾကားဖူးဘူး။ မိသားစုေတြနဲ႔လည္း ေတြ႕ခြင့္မရဘူး။ ေထာက္ခံအားေပးတဲ့ သူေတြကိုလည္း ဝင္ခြင့္မေပးဘူးဆိုတာ အင္မတန္မွ ႐ုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္ပါတယ္။ ကြ်န္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ တရားေရးမ႑ိဳင္ဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ ပ်က္စီးေနသလဲဆိုတာ ကမၻာသိေအာင္ ပံုရိပ္ျပလိုက္သလိုပါပဲ။ အစိုးရကလည္း အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို သြားေနပါတယ္ဆိုၿပီး စကားလံုး သက္သက္သာရွိပါတယ္။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ပံုေဖာ္မႈအားနည္းေနၿပီး ကမၻာကေရာ၊ ျမန္မာျပည္သူလူထုကေရာ ယံုၾကည္မႈ ေလ်ာ့နည္းေနပါၿပီ”
ေဒၚနီလာသိန္း (၈၈ မ်ဳိးဆက္ ၿငိမ္း/ပြင့္)
_______________________
“ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄ဝ အရ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္ ငွားရမ္းခြင့္ရွိတယ္။ တရား႐ံုး ႐ံုးထုတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း မိသားစုနဲ႔ ေတြ႕ခြင့္ရွိတယ္။ အခုျဖစ္ေနတာက ႏုိင္ငံေတာ္ပုန္ကန္မႈလည္း မဟုတ္ဘူး။ တကယ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ပုန္ကန္မႈ ဆိုရင္ေတာင္မွ သူ႔မွာရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးရွိတယ္။ တကယ္လို႔ မိသားစုအေနနဲ႔ သူတုိ႔ကို ေထာင္မွာ ခ်ဳပ္ထားတယ္ဆိုရင္ ေတြ႕ခြင့္ရဖို႔ကို မနက္ ၆ နာရီကေန ညေန ၆ နာရီအတြင္း ေတာင္းဆိုလို႔ရတယ္။ တကယ္လို႔ မေပးဘူးဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာဌာနရဲ႕ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ အဆင့္ထိ စာတင္ၿပီး ေျပာရမယ္။ ေထာင္မွာျဖစ္ျဖစ္၊ ရဲစခန္းမွာျဖစ္ျဖစ္ ခ်ဳပ္ထားရင္ ေတြ႕ခြင့္ရွိတယ္။ တကယ္လို႔ ေရွ႕ေနငွားရမ္းခြင့္၊ မိသားစုေတြ႕ခြင့္ မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဒါလူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္တာပဲ။ လက္ရွိ ျပင္ပမွာရွိေနတဲ့ မိသားစုဝင္ေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ၾကက္ေျခနီအဖြဲ႕ ICRC ကို သြားေရာက္ အေၾကာင္းၾကား သင့္တယ္”
တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးေရာဘတ္စန္းေအာင္
_______________________
“ေထာင္တြင္းက အဆင္ေျပေပမယ့္ ရဲကားေပၚမွာေတာ့ ပုိးစုိးပက္စက္ ႏွမခ်င္း မစာမနာ ေျပာဆုိတာေတြရွိပါတယ္။ ခံဝန္ေတာ့ ထုိးခဲ့ရတယ္။ မိဘ ဖိအားနဲ႔ထုိးခဲ့ရတယ္။ တရား႐ုံးကေတာ့ မေခၚထားဘူး။ ဒါေပမဲ့ လက္မွတ္ထုိးခဲ့ရတယ္။ အသက္လုၿပီး ထြက္ေျပးရတဲ့အခ်ိန္မွာ ပစၥည္းကုိ အာ႐ုံမထားႏုိင္ဘူး။ ဥပမာ မွတ္ပုံတင္၊ ေက်ာင္းသားကတ္ ဟန္းခ်ိန္း လက္စြပ္၊ ဆြဲႀကိဳးမရွိေတာ့ဘူး။ ရဲစခန္းကုိ သြားေတာ့စုံစမ္းမွာပါ။ ဟုိပုိ႔လုိက္ ဒီပုိ႔လုိက္နဲ႔ဆုိေတာ့ လက္ပံတန္းရဲစခန္းကုိ ပစၥည္းေပ်ာက္မႈနဲ႔ သြားတုိင္ပါမယ္။ ကြ်န္မတုိ႔ကုိ သိကၡာခ်တဲ့ ရဲေမေတြကုိ လူအခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ တုိင္ပါမယ္။ ကြ်န္မတုိ႔ ရဲေဘာ္ေတြကုိ ပုိးစုိးပက္စက္ ႐ုိက္ခဲ့ပါတယ္။ ေယာက်္ားေလးေတြကုိ အကုန္႐ုိက္တယ္။ ေထာင္ကားထဲမွာ လူေသေတြကုိ ျဖန္႔ထားသလုိ ေရနဲ႔ျဖန္းပါတယ္။ ကုိမင္းေသြးသစ္ကေတာ့ အေျခအေန မေကာင္းပါဘူး”
မအိျဖဴျဖဴမြန္က (ရန္ကုန္အေရွ႕ပုိင္း တကၠသုိလ္)
ေက်ာင္းသားသပိတ္ၿဖိဳခြဲရာတြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီးေနာက္ မတ္ ၁၂ ရက္တြင္ ျပန္လြတ္လာသူ
