လာမည့္ မတ္လကုန္ျပီဆိုလွ်င္ လက္ရွိအစိုးရ တာဝန္ယူခဲ့သည္မွာ သံုးႏွစ္ တင္းတင္းျပည့္ၿပီျဖစ္သည္။
သံုးႏွစ္တာကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ေရးသည္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည္။ လက္ရွိအေျခအေနအထိလည္း ရင္ဆိုင္ေနရဆဲျဖစ္သည္။
----
အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီသို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းလာေနေသာႏိုင္ငံ (Transnational Country)ျဖစ္သည္နွင့္အညီ အစဥ္အလာအားျဖင့္ တရားစီရင္ေရးကိုခ်ဳပ္ကိုင္လာခဲ့ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိမ်ား၏ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကိုင္လိုမႈႏွင့္၊ တရားစီရင္ေရးကို လိုသလိုပံုသြင္းေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို ေနရာအႏွံ႕ေတြ႕ႀကံဳေနရသည္။
တစ္ျခားတစ္ဘက္တြင္လည္း အသြင္ကူးေျပာင္းေရးႏွင့္အတူ ေပၚေပါက္လာေသာ လႊတ္ေတာ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားႏွင့္ ခါေတာ္မီ တက္ၾကြလႈပ္ရွားဆိုသူမ်ားက တရားခြင္မ်ားအား ႏိုင္ငံေရးစင္ျမင့္မ်ားအျဖစ္ အသံုးခ်ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းလွ်က္ရွိသည္။
လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားရလာသလို ရဲေသြးၾကြလာေသာ သတင္းမီဒီယာမ်ားတြင္ .... က်င့္ဝတ္ပိုင္းေကာ အရည္အေသြးပိုင္းအရပါ ေကာင္းစြာေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္း မရွိခဲ့သည့္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား ႏွင့္ ေငြေၾကးအက်ိဳးအျမတ္အဓိကထားေသာ ထုတ္ေဝသူမ်ား၊ တရားစီရင္ေရးကို အာဃာတႀကီးမားခဲ့သည့္ အယ္ဒီတာဆိုသူမ်ား ေပါင္းဖက္မိကာ တရားစီရင္ေရးကို အမ်ားျပည္သူ ပိုမိုအယံုၾကည္မဲ့လာေစေသာ အေရးအသားမ်ား၏ ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ရင္ဆိုင္ေနရသည္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ တရားစီရင္ေရးသည္ သံုးႏွစ္တာကာလအတြင္း "ပတ္ဝန္းက်င္အသစ္ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ တရားစီရင္ေရးစနစ္အေပၚ တိုးပြားေတာင္းဆိုမႈမ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း လိုက္ေလွ်ာညီေထြ ရွိေနေအာင္ အားထုတ္လွ်က္ရွိေနေၾကာင္း ICJ (International Commission of Jurists) ၏ အာရွ ပိစိဖိတ္ေဒသ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဆယ္(မ္)ဇာရီဖီ Sam Zarifi မွျပီးခဲ့သည့္ ေဖေဖၚဝါရီလအတြင္း တရားဝင္ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ ၿပီးခဲ့သည့္လမ်ားအတြင္း တရားသူႀကီးျဖစ္ရန္ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲမ်ားက်င္းပခဲ့သည္။ လူ ဆယ္ဂဏန္းသာ ေခၚဆိုမည္ျဖစ္ေသာ စာေမးပြဲအား ေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ ဥပေဒဘြဲရမ်ားဝင္ေရာက္ ေျဖဆိုခဲ့ၾကသည္။ စဥ္းစားဖြယ္ေကာင္းသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးသည္ အမတ္မင္းမ်ားႏွင့္ ဂ်ာနယ္မ်ားတြင္ေရးသားသကဲ့သို႔ အမွန္တကယ္ ဆိုးညစ္ပ်က္စီးေနကာ အမ်ားျပည္သူမွလည္း လံုးဝ အယံုအၾကည္မဲ့ေနညားအံ့ ယခုကဲ့သို႔ မိဘ၊ အုပ္ထိမ္းသူမ်ားအေနႏွင့္ မိမိတို႔ သားသမီးမ်ားကို တရားသူႀကီးလုပ္ရန္ တခဲနက္ အားေပးၾကလိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။
စိန္ေခၚမႈမ်ားဘက္ကို ျပန္လွည့္ၾကည့္ၾကပါစို႔
--------
"တရားစီရင္ေရးဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ့ အထက္မွာအျမဲရွိေနရပါမယ္" ဟု တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေကာ္မတီဥကၠဌ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္စဥ္ ေျပာခဲ့ေသာ္လည္း
တကယ္တန္းတြင္မူ တရားသူႀကီးမ်ားမွာ သာမာန္အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ားသာျဖစ္ၾကၿပီး တရားသူႀကီးမ်ား၏ ကံၾကမၼာကို စီမံပိုင္ခြင့္ရွိသူ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္အား သမၼတမွ အခ်ိန္မေရြး ျဖဳတ္ခ်ပိုင္ခြင့္ရွိေနသည္။
နယ္ေျမလံုၿခံဳေရးအေျခအေနမေကာင္းေသာ ေဒသမ်ားရွိ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ မိမိအသက္လံုၿခံဳေရးႏွင့္ ေဘးကင္းစြာခရီးသြားလာႏိုင္ေရးမ်ားအတြက္ သက္ဆိုင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာရွိမ်ားႏွင့္ နယ္ေျမခံ စစ္တပ္၊ ရဲ စသည္တို႔ကို အားကိုးအားထားျပဳေနရသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွပိုင္ေသာ ရံုးမ်ားတြင္ငွားရမ္းကာ တရားရံုးဖြင့္ထားရသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ သက္ဆိုင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးမ်ားႏွင့္ အဆင္ေျပေစေရးသည္ ရံုးအေဆာက္အဦ ဆက္လက္ အသံုးျပဳခြင့္ရေရးႏွင့္ တိုက္ရိုက္က်က် ဆက္စပ္လွ်က္ရွိဆဲျဖစ္သည္။
ေျမကြက္ပါမစ္မ်ား၊ ေစ်းဆိုင္ခန္းပါမစ္မ်ား၊ စသည့္ ေရာင္းစာလွ်င္ ျမိဳးျမိဳးျမတ္ျမတ္ကေလးရေသာ ပါမစ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၏ စီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္မ်ားတြင္ ထဲထဲဝင္ဝင္ပါေနေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးမ်ားႏွင့္ လစာနည္းပါးေသာ တရားသူႀကီးမ်ား၏ ဆက္စပ္မႈကိုလည္း လွ်စ္လွ်ဴရႈရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသးေပ။
လက္ရွိအခ်ိန္အထိပင္ျဖစ္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးမ်ားမွ က်င္းပလွ်က္ရွိသည့္ အစည္းအေဝးမ်ားတြင္ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ လက္ေအာက္ခံမ်ားအျဖစ္ တက္ေရာက္ကာ ၾသဝါဒမ်ားခံယူေနရဆဲ ျဖစ္သည္။
---------
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏ လႊမ္းမိုးမႈမ်ားအျပင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက လႊမ္းမိုးထားသည္ဆိုေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ တရားစီရင္ေရးကို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္လွ်က္ရွိေသာ လႊတ္ေတာ္ေတာ္မ်ား၏ တိုးတက္ႀကိဳးပမ္းလာေသာ ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားသည္လည္း ျမန္မာနိုင္ငံ တရားစီရင္ေရးအတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားပင္ျဖစ္သည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာခံုရံုးကို လႊတ္ေတာ္တြင္ျပစ္တင္ရႈံ႕ခ်ခဲ့သည္။
ျပစ္တင္ရႈံ႕ခ်ျခင္း၏ တစ္ခုတည္းေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မွာ ခံုရံုး၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လႊတ္ေတာ္မွ သေဘာမတူ ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖစ္သည္။
ခံုးရံုးတစ္ဖြဲ႔လံုးႏႈတ္ထြက္သြားခဲ့ရသည္။
ပို၍ဆိုးရြားေသာ အက်ိဳးဆက္မွာ လႊတ္ေတာ္အေနျဖင့္ ၄င္းတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားႏွင့္ ဆန္႔က်င္လာလွ်င္ မည္သည့္တရားစီရင္ေရးအဖြဲ႔ကိုျဖစ္ေစ လက္ရဲဇက္ရဲ ဖယ္ရွားရန္တြန္႔ဆုတ္ေနမည္မဟုတ္ ဟူသည္ကို တရားသူႀကီးမ်ား ခံစားမိသြားျခင္းျဖစ္သည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ...... Final Judgment ဟုေခၚေသာ၊ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္၏ အျပီးအျပတ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကို အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္တြင္မဲခြဲကာ အမႈ၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ျပင္ဆင္ရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေသးသည္။
အထက္ပါေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈံးမ်ားျဖစ္ေသာ အာဏာပိုင္းျခားက်င့္သံုးေရး (separation of power)၊ လြတ္လပ္စြာတရားစီရင္ေရး (judicial independence) ဟူသည့္ စံႏႈံးမ်ားႏွင့္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႔က်င္လ်က္ရွိသည္။
ဒီမိုကေရစီဆိုသည္မွာ လူမ်ားစုဝါဒ (Democracy is Majority) ဟုလက္ခံထားသူ အမတ္မင္းမ်ားအဖို႔ လူနည္းစု၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးရေသာ တရားစီရင္ေရးသည္ မ်က္ေစ့စပါးေမႊးစူးစရာျဖစ္လွ်က္ရွိသည္။
လႊတ္ေတာ္မ်ားရွိ တိုင္ၾကားစာမ်ားကို ကိုင္တြယ္ရေသာ ဌာနမ်ားအေနႏွင့္ တရားစီရင္ေရးႏွင့္ ပက္သက္ေသာ တိုင္ၾကားစာမ်ား အမ်ားအျပားလက္ခံရသည့္အတြက္ တရားရံုးမ်ားအေပၚ စိတ္မသက္မသာျဖစ္ေနဟန္ရွိသည္။
တိုင္စာမ်ားအားလံုးလိုလိုသည္ အမႈရႈံးေသာသူမ်ားႏွင့္ ရႈံးႏိုင္ေခ်ရွိေသာသူမ်ားက ေရးသားထားၾကေၾကာင္းကိုေတာ့ မည္သူမွအျငင္းပြားမည္မဟုတ္ေခ်။
သို႔ရာတြင္ ႏွစ္ဘက္စလံုးႏိုင္ေသာအမႈဟူ၍ မရွိတတ္ေသာသေဘာႏွင့္ အမႈႏိုင္ေသာသူသည္လည္း အမႈရႈံးေသာသူနည္းတူ ျပည္သူတစ္ဦးသာျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူဆကို အမတ္မင္းမ်ားႏွလံုးသြင္းမိဟန္မတူ။
တရားသူႀကီးမ်ား၏ ကံၾကမၼာကို ေျပာင္းလဲႏိုင္စြမ္းရွိသူတို႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို တိမ္းညႊတ္ေအာင္ စြဲေဆာင္ႏိုင္ေသာ တိုင္စာမ်ားသည္ ဥပေဒက မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ တရားသူႀကီးတို႔၏ စီရင္ခ်က္မ်ားကို ေျပာင္းလဲေစတတ္ေၾကာင္း သာဓကမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဤအခ်က္သည္လည္း တိုင္စာမ်ားပလူပ်ံေအာင္မ်ားျပားေနရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ေရးယႏၱယားအေနနွင့္ ေနာက္ထပ္ရင္ဆင္ေနရေသာ စိန္ေခၚမႈမွာ တရားသူႀကီးမ်ား၏ လစာကိစၥျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႔ျပလူေနမႈစရိတ္သည္ အိမ္နီးခ်င္း အာစီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ သိပ္မကြာလွေသာ္လည္း ျမန္မာတရားသူႀကီးမ်ား၏ လစာမ်ားသည္ အျခားႏိုင္ငံတရားသူႀကီးမ်ား၏ လစာမ်ားထက္ မ်ားစြာနည္းပါးလွ်က္ရွိသည္။
လစာဟူသည္မွာ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကို အျမစ္ဖ်က္ရန္အတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ ေျဖရွင္းနည္း မဟုတ္ေသာ္လည္း အဂတိလိုက္စားမႈကို ထိေရာက္စြာကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းလိုလွ်င္ လံုေလာက္ေသာ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ အဆင့္အတန္းတို႔ႏွင့္ တိုက္ရိုက္အခ်ိဳးက်ေသာ လစာမ်ိဳးကို ဦးစြာပထမ ေပးရမည္ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံတကာမွအသိအမွတ္ျပဳထားေသာ အယူအဆပင္ျဖစ္သည္။
စိတ္ကူးယာဥ္ စံႏႈံးမ်ားႏွင့္၊ လူပုဂၢိဳလ္အေျချပဳကာ ႏိုင္ငံတည္ေထာင္လိုသူမ်ားအတြက္မူ "အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္မည္" ဆိုသည့္စကားသည္ ရင့္သီးေသာစကားျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ခိုင္မာေသာ Institution မ်ားျဖင့္ အတိၿပီးေသာ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံျဖစ္ရန္မူကား ဤစကားသည္ အလြန္လက္ေတြ႕က်ေသာ စကားျဖစ္သည္ကိုမူ မည္သူမွ ျငင္းႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။
တစ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆၀ ေလာက္ေပးလွ်င္ပင္ ေျခာက္ထပ္၊ ခုနွစ္ထပ္ေလာက္ရွိ စတုရန္းေပ ၆၀၀ ေလာက္သာရွိေသာ အခန္းက်ဥ္းတစ္ခန္းေလာက္ကိုပင္ ငွားရမ္းရရန္မလြယ္ကူလွ။ ႏွစ္ေဒၚလာေလာက္မွ မသံုးလွ်င္ သာမာန္အဆင့္ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားတြင္ပင္ ေန႔လည္စာတစ္နပ္ကို ဝဝလင္လင္ စားႏိုင္မည့္အေျခအေနမရွိ၊ ဤအေျခအေနတြင္ ေသဒဏ္အထိ ျပစ္ဒဏ္စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရားသူႀကီးတစ္ဦး၏ လစာမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၅၀ ေလာက္ပင္မရွိေပ။
မၾကာေသးမီကာလအတြင္း ေရွ႕ေနအသင္းဥကၠဌတစ္ဦးမွ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တရားသူႀကီးမ်ား၏ လစာသည္ အနည္းဆံုး အေမရိကန္ ေဒၚလာ တစ္ေထာင္၊ တစ္ေထာင့္ငါးရာေလာက္ ရသင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္ကို ၾကားခဲ့ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ေရးကို လာေရာက္ေလ့လာခဲ့သည္ ့USIP (United State Institute of Peace) , ICJ (International Commission of Jurists) ကဲ့သို႔ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားပညာရွင္မ်ားစြာကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တရားသူႀကီးမ်ား၏ ေကာင္းမြန္ေသာ တရားစီရင္ေရးတစ္ခုကို တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ အလြန္နည္းပါးလွ်က္ရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
သို႔ေသာ္လည္း မည္သည့္သတင္းမီဒီယာကမွ လစာကိစၥကို အေလးေပးေဖၚျပျခင္းမရွိပဲ အဂတိလိုက္စာမႈရွိသည္ ဆိုသည့္အခ်က္မ်ားကိုသာ ေရွ႕တန္းတင္ ေဖၚျပခဲ့သည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ တရားစီရင္ေရးသည္ ထိုသံုးႏွစ္တာကာလအတြင္း စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ကာ မိမိေလွ်ာက္လွမ္းရမည့္ လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့သည္။
တရားသူႀကီးမ်ားကေတာ့ ......
ဒီမိုကေရစီကို အတြင္းက်က်နားလည္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားႏွင့္ မိမိစကားမိမိတာဝန္ယူရဲေသာ၊ ဥပေဒကိုပိုမိုနားလည္တပ္ၾကြမ္းေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကို ေတာင့္တလွ်က္ရွိသည္။
မိမိရရွိေသာ လစာႏႈံးထားကို တြက္ဆကာ မိမိသည္ တစ္မႈမဟုတ္တစ္မႈတြင္ေတာ့ ကင္းႏိုင္မွာမဟုတ္၊ ဘဝရပ္တည္ေရးအတြက္ အနည္းႏွင့္အမ်ားေတာ့ ေအာက္ဆိုဒ္ယူရလိမ့္မည္ဆိုေသာ အထင္ခံရမႈမ်ား ကင္းေဝးမည့္ရက္မ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္လွ်က္ရွိသည္။
လြတ္လပ္စာေရးသားခြင့္သည္ လြတ္လပ္စြာ အပုတ္ခ်ခြင့္မဟုတ္ဟု ေလႏွင့္ဝမ္းႏွင့္ ကြဲေသာ မီဒီယာမ်ားကို ေစာင့္စားလွ်က္ရွိသည္။
(နတ္ၾဆာ)
နတ္ ဆရာႀကီး Facebook စာမ်က္ႏွာမွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္
