အႏိုင္ရပါတီ NLD အေနနဲ႔ အေရးပါတဲ့ လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မတီေတြမွာ တိုင္းရင္းသား လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကိုပါ ရာထူးတာဝန္ႀကီးေတြ ေပးအပ္ခဲ့တာဟာ အျပဳ သေဘာေဆာင္ေပမဲ့ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္လို႔မရေသးသမွ် တိုင္းရင္းသားျပည္သူေတြ အေပၚ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ေျဖရွင္းေပးလို႔ မရႏိုင္ဘူး လို႔ ျပည္ပေရာက္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕ကေျပာပါတယ္။ စံုစမ္းေမးျမန္း ထားတဲ့ မအင္ၾကင္းနိုင္က အျပည့္အစံုကိုဆက္ၿပီးေျပာျပမွာပါ။
ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ နဲ႔ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္လံုးအတြက္ အေရးပါ တဲ့ ေကာ္မတီေတြ ကို မေန႔က စတင္ဖဲြ႔စည္းရာမွာ ဥကၠ႒၊ ဒုဥကၠ႒ အပါအ၀င္ အျခား အေရးႀကီးတဲ့ေနရာေတြမွာ တိုင္းရင္းသားလႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေတြကို ထူးထူးျခားျခား ခန္႔အပ္ခဲ့တာေတြ႔ရပါတယ္။
ဒါဟာ အႏိုင္ရပါတီႀကီးျဖစ္တဲ့ NLD ဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံ အတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနတာလို႔ သူတို႔ ျမင္ၾကေပမဲ့လည္း ၂၀၀၈ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္လို႔ မရေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အေကာင္အထည္ေပၚလာမွာ မဟုတ္ေသးဘူးလို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕က ေျပာပါတယ္။
" ျပည္သူလူထုကေတာ့ ေဒၚစုကို Mandate ေပးလိုက္တာပဲ။ အေကာင္းဆံုး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ နဲ႔ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအတုိင္းက ဘာမွ လုပ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီတပ္မေတာ္သား ၂၅% ကလည္း ဘာပဲလုပ္လုပ္ ကန္႔ကြက္ေနမွာပဲ။ အဲ့ဒီ့ေတာ့ သမၼတ ျဖစ္ေရးေတာင္မွ ဒီဆိုင္းငံ့ထားတဲ့ ဥပေဒေတာင္ သေဘာမတူဘူးေလ။ အဲ့ေတာ့ လူမ်ိဳးစုေတြ ပါဝင္လာတာ ႀကိဳဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူမ်ိဳးစု တေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက္ ရတာနဲ႔ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ အခြင့္အေရး အျပည့္အစံုမွ မရပဲ။ က််ေနာ္ကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ အဆင့္မွာပဲ ရွိတယ္ေလ။ "
ကရင္ေတာ္လွန္ေရးသမားတဦးျဖစ္တဲ့ မန္းေရာဘတ္ဇံက ေျပာသြားတာပါ။
ဝါရွင္တန္ဒီစီ အေျခစိုက္ ကခ်င္မဟာမိတ္အဖဲြ႔ ဥကၠ႒ Gum San ကလည္း ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္မွသာလွ်င္ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ စစ္မွန္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရမယ္လို႔ျမင္ေၾကာင္း အခုလိုေျပာပါတယ္။
"က်ေနာ္ကေတာ့ အျပဳသေဘာေဆာင္တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔႔ရဲ႕ ပကတိျဖစ္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အက်ပ္အတည္းေတြကို ေျဖရွင္းေနတဲ့ အေျခအေနမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ တကယ္လိုအပ္တာက ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ပယ္ဖ်က္ရင္ ပယ္ဖ်က္၊ မပယ္ဖ်က္ရင္ ဒီဟာကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေ်နာ္တို႔ တုိင္းရင္းသားေတြ လိုခ်င္တာက တကယ့္စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ေပါ့ေနာ္။ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းႏုိင္ခြင့္၊ လူမ်ိဳးအေနျဖင့္ ျပ႒ာန္းႏုိင္ခြင့္ကို က်ေနာ္တို႔က လိုလားတာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လိုခဲ့တဲ့ အစိုးရအေနျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ့္ကို ကခ်င္တုိင္းရင္းသား၊ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြ အေနျဖင့္ ဘာမွ ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပ႒ာန္းႏုိင္တဲ့ အာဏာမရွိဘူး။"
နယူးေရာက္ၿမိဳ႕က ရခိုင္တိုင္းရင္းသား စာေရးဆရာ ဦးခိုင္ေအာင္ေက်ာ္ရဲ႕ အျမင္ ကေတာ့-
" အခုလႊတ္ေတာ္ထဲမွာ တုိင္းရင္းသားေတြထဲကဆိုရင္ေပါ့ေနာ္။ ရခုိင္အမ်ိဳးသားပါတီ က ဦးေအးသာေအာင္ရယ္၊ ဦးဘရွင္၊ ေဒၚထုေမတို႔ ေရြးခ်ယ္ခံရတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဝမ္းသာပါတယ္။ ႀကိဳလည္း ႀကိဳဆိုပါတယ္။ ဒီလြန္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္တာကာလ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ တက္ခဲ့ၾကတဲ့အခါတုန္းက သူတို႔ေတြမွာ မၿပီးျပတ္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာႀကီးတခု ရွိတယ္။ အဲ့တာကေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ဆိုၿပီးေတာ့ လုပ္ခ်င္ၾကတဲ့အခါမွာ သူတို႔မွာ တာဝန္မၿပီးျပတ္ခဲ့ဘူး။
အဲ့တာ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဖက္ဒရယ္ႏုိင္ငံတခုမွာ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ ဖက္ဒရယ္အစိုးရေခၚရမွာေပါ့ေနာ္။ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရွိတာကို ဟိုဟာျပင္မယ္၊ ဒီဟာျပင္မယ္ ဆိုတဲ့ အပိုင္းေတြက အဲ့ဒီ့အခ်ိန္တုန္းက တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ တုိင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ေတြ အမ်ားႀကီး ေျပာခဲ့ၾကတယ္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဆိုတာက အဲ့တာက သပ္သပ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဗဟိုအစိုးရက ေရးဆြဲထားခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ပိုင္ဥပေဒျပ႒ာန္းပိုင္ခြင့္ဆိုတာကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ေရးဆြဲရမွာျဖစ္တယ္။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြက။"
ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ အစိုးရအာမခံခ်က္မ်ား၊ ကတိမ်ား၊ တာဝန္ခံခ်က္မ်ား စိစစ္ေရးေကာ္မတီမွာ ဥကၠ႒က NLD လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ေဒါက္တာေမဝင္းျမင့္၊ အတြင္းေရးမွဴးကို ဦးဇုန္းတိန္႔အျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ လႊတ္ေတာ္ အခြင့္အေရးေကာ္မတီရဲ႕ ဥကၠ႒ ကို ႀကံ႕ခိုင္ဖံြၿဖိဳးေရးပါတီ ကခ်င္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးတီခြန္ျမတ္၊ အတြင္းေရးမွဴးကိုေတာ့ NLD လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေဒါက္တာလွမိုး တို႔ကို ခန္႔အပ္ခဲ့ပါ တယ္။ ေနာက္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ဆိုရင္လည္း ျပည္သူ႔ေငြ စာရင္းေကာ္မတီ အဖဲြ႔ဝင္ေတြအျဖစ္ ရခိုင္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြျဖစ္တဲ့ ဦးဘရွင္၊ ေဒၚထုေမတို႔ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတာပါ။
အႏိုင္ရပါတီ NLD လႊမ္းမိုးထားတဲ့ ဒီတႀကိမ္ လႊတ္တမ္း သက္တမ္း အတြင္း ေနာက္ထပ္ ထူးျခားခ်က္ ကေတာ့ စစ္တပ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြလည္း လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီေတြမွာ အဖဲြ႔ဝင္ေတြအျဖစ္ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရလာတာျဖစ္ပါတယ္။ အရင္အာဏာရ ႀကံခိုင္ဖံြၿဖိဳးေရးပါတီ လက္ထက္မွာေတာင္ စစ္တပ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီေတြရဲ႕ ေလ့လာသူေတြ အျဖစ္နဲ႔ပဲ ပါဝင္ခြင့္ရၾကတာပါ။