အေမရိကန္-အာဆီယံ ထိပ္သီးညီလာခံစတင္

ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၅ရက္က ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္၊ Sunnylands တြင္ က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ အေမရိကန္ အာဆီယံ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းကို တက္ေရာက္လာသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒု-သမၼတ ဦးညဏ္ထြန္းကို သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားက ႀကိဳဆို နွတ္ဆက္ေနစဥ္။ ဓါတ္ပံု (AP Photo/Pablo Martinez Monsivais)

16.02.2016 

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ တာ၀န္ယူၿပီး က်င္းပတဲ့ အေမရိကန္ အာဆီယံ ထိပ္သီးညီလာခံကို တက္ေရာက္ဖို႕အတြက္ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားနဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ကာလီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္၊ Sunnylands မွာ ေရာက္ရွိေနၾကပါၿပီ။ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၅ ရက္ေန႕မွာ စတင္က်င္းပမယ့္ ညီလာခံမတိုင္ခင္ က်င္းပတဲ့သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ သမၼတ ရဲ႕ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရး ဆိုင္ရာ အၾကံေပး Susan Rice က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုုိင္ငံမ်ား ASEAN အဖြဲ႔ၾကား ဆက္ဆံေရးဟာ ခိုင္မာ အားေကာင္းေနတဲ့ အေၾကာင္း၊ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ဆိုရင္လည္း လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥကို ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးသြားမွာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အျပည့္အစံုုကိုု ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းက်င္းပရာ ကာလီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္၊ Sunnylands မွာ ကိုုယ္တိုုင္သတင္းယူေနတဲ့ ကိုုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက သတင္းေပးပိုု႔ထားပါတယ္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အိမ္ရွင္အျဖစ္ ပထမဆံုးအၾကိမ္ လက္ခံ က်င္းပတဲ့ အေမရိကန္ အာဆီယံ ထိပ္သီး အစည္းအေ၀းကို ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၆ရက္ တနလၤာေန႕မွာ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္က Rancho Mirage အရပ္မွာ ရွိတဲ့ Sunnylands ျခံ၀င္းႀကီးထဲမွာ က်င္းပဖို႕ ရွိၿပီးေတာ့ ဒီအစည္းအေ၀းကို တက္ေရာက္ဖို႕ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားအပါအ၀င္ အာဆီယံ ဆယ္ႏိုင္ငံက အစိုးရအဖြဲ႕ အၾကီးအကဲေတြ၊ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စုေ၀းေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အခု ထိပ္သီး အစည္းအေ၀းဟာ သမၼတ အိုဘားမားလက္ထက္က စတင္ခဲ့တဲ့ Asia Pivot အာရွ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညွိေရး မူ၀ါဒရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႕ သမတ အိုဘားမားရဲ႕ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရး ဆိုင္ရာ အၾကံေပး ပုဂၢိဳလ္ မစၥ Rice ကတနလၤာေန႕က လုပ္တဲ့ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲအတြင္း ေျပာသြားပါတယ္။
“အာဆီယံဟာ အာရွရဲ႕ အေရးႀကီးလွတဲ့ အသဲႏွလံုးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒေတြကို ေလးစား လိုက္နာေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕ ျပႆနာေတြကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာေရး စသျဖင့္ တေျပးညီ ခံယူတဲ့ မူေတြအေပၚမွာ တည္ေထာင္ ဖြဲ႕စည္းထားတာ ျဖစ္ၿပီး၊ ဒီအာဆီယံ ဆယ္ႏိုင္ငံ အဖြဲ႕ႀကီးဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအတြက္ သဘာ၀ သိပ္ကို က်လွတဲ့ မဟာမိတ္ အဖြဲ႕ႀကီးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ကနဦး အစကတည္းက အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အာရွ ခ်ိန္ခြင့္လွ်ာ ညွိတဲ့ ေပၚလစီမွာ အဓိကဦးစားေပးခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။”
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုနဲ႔ အာရွေဒသၾကား ဆက္ဆံေရးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ခုုနစ္ႏွစ္အတြင္း အႀကီးအက်ယ္ တိုုးတက္ ခဲ့တယ္လုုိ႔ မစၥ Rice က ေျပာပါတယ္။
 “၂၀၀၉ ခုုနွစ္မွာ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးဆိုုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကိုု လက္မွတ္ေရးထိုုး ခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီးညီလာခံမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ဆိုုင္ရာ သီးျခား သံ႐ံုုးထူေထာင္ၿပီး အာဆီယံ အဖြဲ႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးဖက္ ပထမဆံုုးႏုုိင္ငံျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ကာတာက အာဆီယံအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္႐ံုုးမွာ အေျခစိုုက္တဲ့ သံအမတ္တေယာက္ကိုု ခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုုႏွစ္မွာ အာဆီယံလူငယ္ေခါင္းေဆာင္အစီအစဥ္ YSEALI ကိုု စတင္ ၿပီး အခုုဆိုုရင္ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္အဖြဲ႔၀င္ ၆၀,၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေနပါၿပီ။”
အာဆီယံနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုအၾကား စီးပြားေရးအရဆက္ဆံမႈ တုုိးတက္ေနတာကိုုလည္း မစၥ႐ိုုက္စ္က ေထာက္ျပ ေျပာသြားပါတယ္။ အခုုဆိုုရင္ အာဆီယံနဲ႔ အေမရိကန္ၾကား ကုုန္သြယ္ေရးဟာ ေဒၚလာဘီလီယံ ၂၅၀ ထိရွိလာၿပီျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၉ ခုုႏွစ္ကတည္းကေနဆိုုရင္ ၅၅% တိုုးတက္လာတယ္လိုု႔ဆိုုပါတယ္။ အာဆီယံေဒသဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုအတြက္ စတုုတၳအႀကီးဆံုုး ကုုန္တင္ပိုု႔တဲ့ေဒသ ျဖစ္လာေနၿပီ လိုု႔လည္း မစၥ႐ိုုက္စ္က ေျပာသြားပါတယ္။
အခုု အေမရိကန္-အာဆီယံ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း က်င္းပတဲ့အခ်ိန္ဟာ ျမန္မာႏုုိင္ငံမွာ အစိုုးရအဖြဲ႔ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္မယ့္အခ်ိန္နဲ႔လည္း တိုုက္ဆိုုင္ေနတာပါ။
ဒီလိုုအေရးႀကီးတဲ့ကာလမွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ႏုုိင္ငံတြင္းမွာရွိေနဖိုု႔ဟာ ကာလီဖိုုးနီးယား မွာ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း လာတက္တာထက္ ပိုုၿပီးအေရးႀကီးတယ္လုုိ႔ ယူဆတဲ့အတြက္ အစည္းအေ၀းမတက္ဖိုု႔ ဆံုုးျဖတ္ တာျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း သမၼတရဲ႕ေျပာခြင့္ရသူ လည္းျဖစ္၊ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီးလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးရဲထြဋ္က ေျပာထားပါတယ္။
ျမန္မာ၊ အင္ဒိုုနီးရွားနဲ႔ ဖိလစ္ပိုုင္ႏုုိင္ငံေတြမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုက ေထာက္ခံ ပံ့ပိုုးေပးေနတဲ့ ဒီမုုိကေရစီဆိုုင္ရာ အစီအစဥ္ေတြကေန စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လုုပ္ကိုုင္ပံုုေတြနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကိုု ေလးစားလိုုက္နာေရး အားေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြကိုု တည္ေဆာက္ေပးေနတယ္လုုိ႔ အေမရိကန္-အာဆီယံ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္သမၼတအိမ္ျဖဴေတာ္ ေျပာခြင့္ရ ပုုဂၢိဳလ္႐ံုုးရဲ႕ ထုုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
မစၥ႐ိုုက္စ္ကလည္း အာဆီယံေဒသက မိတ္ဖက္ႏုုိင္ငံတခ်ဳိ႕မွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ားႀကီးလုုပ္ရဦးမယ္ ဆိုုတာကိုု သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲအတြင္း အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာပါတယ္။
 “အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုဟာ တျခားေနရာေတြမွာ လုုပ္ေဆာင္သလုုိပဲ လူထုုအားလံုုးရဲ႕ အခြင့္အေရး အတြက္ ဆက္ၿပီး ရပ္တည္လုုပ္ေဆာင္သြားပါမယ္။ ဒီအခ်က္ကိုု ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္က အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ အာဆီယံ ၁၀ ႏုုိင္ငံစလံုုးက လူထုုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ကိုုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ က်မေတြ႔ဆံုုခ်ိန္အတြင္း အေလးအနက္ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သမၼတအေနနဲ႔လည္း အျမဲတမ္းေျပာေနသလိုုပဲ ေကာင္းမြန္တဲ့အုုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားဥပေဒစိုုးမိုုးေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ တက္ႂကြ အားေကာင္းတဲ့ အရပ္ဖက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျပည့္၀တဲ့၊ တာ၀န္ခံမႈရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အေရးႀကီးပံုုကုုိ အေလးထားၿပီး ေျပာဆိုုပါလိမ့္မယ္။”
အခုုထိပ္သီး အစည္းအေ၀းအတြင္း ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြထဲမွာေတာ့ ကုုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ ေရးဆိုုင္ရာ ပိုုၿပီးနီးကပ္တဲ့ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ေရးနည္းလမ္းေတြ၊ ပစိဖိတ္ရပ္၀န္းေဒသ ကုုန္သြယ္ေရးဆိုုင္ရာ် သေဘာတူညီခ်က္ TPP ဆိုင္ရာကိစၥေတြ၊ သက္ဆိုုင္ရာ လူထုုေတြၾကား ဆက္ဆံေရး တိုုးျမွင့္ေရးဆိုုင္ရာကိစၥေတြ၊ အၾကမ္းဖက္ အစြန္းေရာက္၀ါဒကိုု တန္ျပန္ ႏွိမ္နင္းေရးမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖိုု႔ကိစၥေတြ စသည္အားျဖင့္ အေၾကာင္းအရာ မ်ိဳးစံု ပါ၀င္ပါတယ္။
ထိပ္သီး အစည္းအေ၀း စတင္တဲ့ တနလၤာေန႔ ညေနပိုုင္းမွာ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈ ရွိေသာ စြန္႔ဦး တီထြင္ အာဆီယံ စီးပြားေရး အ၀န္းအ၀ိုုင္းကိုု အားေပးျမွင့္တင္ေရးဆိုုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကပါမယ္။ ညဘက္မွာေတာ့ သမၼတ အိုုဘားမားက အလုုပ္သေဘာ ညစာစားပြဲနဲ႔ တည္ခင္း ဧည့္ခံၿပီး ေဒသတြင္း မဟာဗ်ဴဟာ အျမင္ကိုု ေဆြးေႏြးၾကမွာပါ။ အစည္းအေ၀း ဒုတိယရက္ အဂၤါေန႔ မနက္ပိုုင္းမွာ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာေရးနဲ႔ လံုုျခံဳေရး ဆိုုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကဖိုု႔ရွိပါတယ္။
သမၼတ အိုုဘားမား အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပတဲ့ ဒီထိပ္သီး အစည္းအေ၀း ကိုု ျမန္မာႏုုိင္ငံက ဒုုတိယသမၼတ ဦးဥာဏ္ ထြန္း၊ ဘ႐ူႏုုိင္းေစာ္ဘြား၊ လာအုုိ သမၼတ၊ ဖိလစ္ပိုုင္ သမၼတ၊ အင္ဒိုုနီးရွား သမၼတ၊ ကေမာၻဒီးယား ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၊ စကၤာပူ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ဗီယက္နမ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၊ မေလးရွား ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ထိုုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ အာဆီယံ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္တိုု႔ တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုုိင္ငံကလြဲလိုု႔ က်န္တဲ့ႏုုိင္ငံေတြ အားလံုုးက အစိုုးရအဖြဲ႔အႀကီးအကဲေတြ တက္ေရာက္ ၾကတာကိုု ေတြ႔ရပါတယ္ခင္ဗ်ား။
VOA