20.11.2013
မၾကာေသးခင္ႏွစ္ေတြအတြင္း အာရွပစိဖိတ္ေဒသေတြမွာ HIV/AIDS ေရာဂါအသစ္
ကူးစက္မႈႏႈန္း က်ဆင္းေရး ေဆာင္ရြက္မႈေတြမွာ တိုးတက္မႈ အနည္းငယ္သာ
ရရွိတယ္ဆိုၿပီး ကုလသမဂၢက အသစ္ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ
ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ AIDS ေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြကို အစိုးရေတြ
ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းတဲ့ေနရာမွာ ႏိုင္ငံေရး ခံယူခ်က္တခုအေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ဖို႔
AIDS ေရာဂါအေရး လႈပ္ရွားသူေတြနဲ႔ သုေတသီေတြက တိုက္တြန္းေနတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း
ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ကေန Ron Corben သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို
မေမစႏၵီက တင္ျပထားပါတယ္။
HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့ လူေပါင္း ၄ ဒႆမ ၉ သန္းဟာ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတ၀ွမ္းနဲ႔ အိႏိၵယ၊ တ႐ုတ္၊ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုး အျဖစ္မ်ားတာကို ေတြ႔ရွိရတဲ့အေၾကာင္း ကုလသမဂၢရဲ႕ ပူးတြဲ အစီအစဥ္တခုကေန ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ AIDS ေရာဂါအသစ္ ကူးစက္မႈႏႈန္းဟာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကစၿပီး ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ က်ဆင္းသြားတယ္လို႔ ၁၁ ႀကိမ္ေျမာက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကြန္ဂရက္ရဲ႕ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္း AIDS ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပေနစဥ္နဲ႔ တိုက္ဆိုင္ၿပီး ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ဒီအစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အိႏိၵယ၊ ျမန္မာ၊ နီေပါ၊ ပါပူး၀ါး နယူးဂီနီနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း HIV အသစ္ကူးစက္မႈႏႈန္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ေလ်ာ့က် သြားတယ္လို႔ အဲဒီႏိုင္ငံေတြကဆိုတဲ့အေၾကာင္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း HIV ေရာဂါပိုးရွိသူ ၂ သိန္းရွိတဲ့အနက္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ အထက္အမ်ိဳးသမီး ၆ ေသာင္း ၃ ေထာင္ပါ၀င္ၿပီး AIDS ေရာဂါေ၀ဒနာနဲ႔ ေသဆံုးသူဦးေရ ၁ ေသာင္း ၂ ေထာင္ ရွိခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ေရာဂါပိုးအသစ္ ကူးစက္သူဦးေရကလည္း ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ၉၈၀၀ ကေနနဲ႔ ၁ ေသာင္း ၁ ေထာင္အထိ၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၉၇၀၀ ကေန ၁ ေသာင္း ၄ ေထာင္ထိ ရွိတယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ HIV ေရာဂါပိုး အသစ္ကူးစက္မႈေတြဟာ သိသိသာသာ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ တျဖည္းျဖည္း ထြက္ေပၚလာေနပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကတည္းကစၿပီး အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္း HIV ေရာဂါပိုး အသစ္ကူးစက္မႈဟာ ႏွစ္စဥ္ လူ ၃ သိန္းခြဲ၀န္းက်င္မွာ ဆက္ရွိေနခဲ့တာပါ။
အခုလို ေရာဂါအသစ္ ကူးစက္မႈ ေလ်ာ့ပါးလာဖို႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ရပ္တန္႔ေနတာဟာ HIV ေရာဂါပိုးအသစ္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္ခံရမႈနဲ႔ ေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးသူ မရွိရဘူးဆိုတဲ့ ကုလသမဂၢရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ေလ်ာ့ပါးေစတဲ့အေၾကာင္း ကုလသမဂၢရဲ႕ အာရွပစိဖိတ္ေဒသဆိုင္ရာ HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Steve Kraus က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“အစီအစဥ္သစ္တခု လုပ္ဖို႔ လိုေနပါၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္အတြင္း ေဒသတြင္းမွာ ထပ္မံ ေရာဂါကူးစက္မႈႏႈန္း ေလ်ာ့သြားတာကို မေတြ႔ရပါဘူး။ အစိုးရရဲ႕ ေပၚလစီေတြ၊ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြ၊ ဥပေဒေတြဟာ အဟန္႔အတားတခု ျဖစ္ေနတဲ့ ဒီလိုမ်ိဳး ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲ ျဖစ္ေနတဲ့အေနအထားကို က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚရပါလိမ့္မယ္။ ေရာဂါကုသဖို႔ အခြင့္အလမ္း မရွိသလို၊ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အစီအစဥ္ေတြလည္း တိုးျမႇင့္တာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။”
ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့ လူေတြအတြက္ ARV ေခၚ HIV ေရာဂါပိုး ထိန္းထားတဲ့ေဆးကို လူေပါင္း ၁ ဒႆမ ၂၅ သန္းကို တိုးၿပီးေပးႏိုင္တယ္ဆိုေပမဲ့ တကယ္တမ္း ေရာဂါပိုးရွိသူေတြရဲ႕ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာ ေပးႏိုင္ေသး တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကစၿပီး AIDS ေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးသူဟာ ၁၈ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ခန္႔မွန္းထားတဲ့အတိုင္း ၂ သိန္း ၇ ေသာင္းအထိ က်သြားပါတယ္။
လိင္တူျခင္းဆက္ဆံတဲ့ အမ်ိဳးသား ၂၇ သန္းမွာ ေရာဂါပိုး ကူးစက္ႏိုင္တဲ့အႏၱရာယ္ ေတြ႔ရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးသူေတြမွာ ေဆးထိုးအပ္ကတဆင့္ HIV ေရာဂါပိုးအသစ္ ကူးစက္မႈႏႈန္း ျမင့္တက္လာရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြနဲ႔ AIDS ေရာဂါနဲ႔ ဆက္ႏြယ္တဲ့ ေသဆံုးမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈေတြဟာ တိုးတက္မႈ နည္းေနတယ္လို႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္တဲ့ Seven Sister အဖြဲ႔က ေဒသခံညိႇႏိႈင္းေရးမွဴး Malu Marin က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“HIV ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရသူေတြအေပၚ ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အမူအက်င့္ေတြကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့ေပမဲ့ ဥေပဒေရးဆြဲသူေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြကို မေျပာင္းႏိုင္ေသးပါဘူး။ က်မတို႔ အဖြဲ႔အစည္းက သက္ေသပါ။ ႏွစ္ ၃၀ ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ အခုထိ HIV ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို တယူသန္ က်င့္၀တ္႐ႈေထာင့္တခုထဲကေန ျမင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ စိတ္ဆႏၵပိုင္းျဖတ္ခ်က္ မရွိဘူး။ ဥပေဒအရ ေျပာင္းလဲမႈမရွိဘူး။ ဘာေထာက္ပံ့မႈမွ မရွိဘူးဆိုရင္ ဘာေျပာင္းလဲမႈမွ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။”
လိင္တူျခင္းဆက္ဆံမႈ၊ လိင္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနသူေတြကို ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ အေရးယူမႈ၊ HIV ေရာဂါပိုး ရွိေနသူေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ကန္႔သတ္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒေတြကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲဖို႔ လုိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ အရာရွိေတြက ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။
HIV ဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့ လူေပါင္း ၄ ဒႆမ ၉ သန္းဟာ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတ၀ွမ္းနဲ႔ အိႏိၵယ၊ တ႐ုတ္၊ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုး အျဖစ္မ်ားတာကို ေတြ႔ရွိရတဲ့အေၾကာင္း ကုလသမဂၢရဲ႕ ပူးတြဲ အစီအစဥ္တခုကေန ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ AIDS ေရာဂါအသစ္ ကူးစက္မႈႏႈန္းဟာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကစၿပီး ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ က်ဆင္းသြားတယ္လို႔ ၁၁ ႀကိမ္ေျမာက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကြန္ဂရက္ရဲ႕ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္း AIDS ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပေနစဥ္နဲ႔ တိုက္ဆိုင္ၿပီး ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ဒီအစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အိႏိၵယ၊ ျမန္မာ၊ နီေပါ၊ ပါပူး၀ါး နယူးဂီနီနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း HIV အသစ္ကူးစက္မႈႏႈန္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ေလ်ာ့က် သြားတယ္လို႔ အဲဒီႏိုင္ငံေတြကဆိုတဲ့အေၾကာင္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း HIV ေရာဂါပိုးရွိသူ ၂ သိန္းရွိတဲ့အနက္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ အထက္အမ်ိဳးသမီး ၆ ေသာင္း ၃ ေထာင္ပါ၀င္ၿပီး AIDS ေရာဂါေ၀ဒနာနဲ႔ ေသဆံုးသူဦးေရ ၁ ေသာင္း ၂ ေထာင္ ရွိခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ေရာဂါပိုးအသစ္ ကူးစက္သူဦးေရကလည္း ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ၉၈၀၀ ကေနနဲ႔ ၁ ေသာင္း ၁ ေထာင္အထိ၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၉၇၀၀ ကေန ၁ ေသာင္း ၄ ေထာင္ထိ ရွိတယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ HIV ေရာဂါပိုး အသစ္ကူးစက္မႈေတြဟာ သိသိသာသာ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ တျဖည္းျဖည္း ထြက္ေပၚလာေနပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကတည္းကစၿပီး အာရွပစိဖိတ္ေဒသတြင္း HIV ေရာဂါပိုး အသစ္ကူးစက္မႈဟာ ႏွစ္စဥ္ လူ ၃ သိန္းခြဲ၀န္းက်င္မွာ ဆက္ရွိေနခဲ့တာပါ။
အခုလို ေရာဂါအသစ္ ကူးစက္မႈ ေလ်ာ့ပါးလာဖို႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ရပ္တန္႔ေနတာဟာ HIV ေရာဂါပိုးအသစ္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္ခံရမႈနဲ႔ ေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးသူ မရွိရဘူးဆိုတဲ့ ကုလသမဂၢရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ေလ်ာ့ပါးေစတဲ့အေၾကာင္း ကုလသမဂၢရဲ႕ အာရွပစိဖိတ္ေဒသဆိုင္ရာ HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Steve Kraus က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“အစီအစဥ္သစ္တခု လုပ္ဖို႔ လိုေနပါၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္အတြင္း ေဒသတြင္းမွာ ထပ္မံ ေရာဂါကူးစက္မႈႏႈန္း ေလ်ာ့သြားတာကို မေတြ႔ရပါဘူး။ အစိုးရရဲ႕ ေပၚလစီေတြ၊ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတြ၊ ဥပေဒေတြဟာ အဟန္႔အတားတခု ျဖစ္ေနတဲ့ ဒီလိုမ်ိဳး ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲ ျဖစ္ေနတဲ့အေနအထားကို က်ေနာ္တို႔ စိန္ေခၚရပါလိမ့္မယ္။ ေရာဂါကုသဖို႔ အခြင့္အလမ္း မရွိသလို၊ ေရာဂါကာကြယ္ေရး အစီအစဥ္ေတြလည္း တိုးျမႇင့္တာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။”
ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့ လူေတြအတြက္ ARV ေခၚ HIV ေရာဂါပိုး ထိန္းထားတဲ့ေဆးကို လူေပါင္း ၁ ဒႆမ ၂၅ သန္းကို တိုးၿပီးေပးႏိုင္တယ္ဆိုေပမဲ့ တကယ္တမ္း ေရာဂါပိုးရွိသူေတြရဲ႕ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာ ေပးႏိုင္ေသး တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကစၿပီး AIDS ေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးသူဟာ ၁၈ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ခန္႔မွန္းထားတဲ့အတိုင္း ၂ သိန္း ၇ ေသာင္းအထိ က်သြားပါတယ္။
လိင္တူျခင္းဆက္ဆံတဲ့ အမ်ိဳးသား ၂၇ သန္းမွာ ေရာဂါပိုး ကူးစက္ႏိုင္တဲ့အႏၱရာယ္ ေတြ႔ရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးသူေတြမွာ ေဆးထိုးအပ္ကတဆင့္ HIV ေရာဂါပိုးအသစ္ ကူးစက္မႈႏႈန္း ျမင့္တက္လာရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြနဲ႔ AIDS ေရာဂါနဲ႔ ဆက္ႏြယ္တဲ့ ေသဆံုးမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈေတြဟာ တိုးတက္မႈ နည္းေနတယ္လို႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္တဲ့ Seven Sister အဖြဲ႔က ေဒသခံညိႇႏိႈင္းေရးမွဴး Malu Marin က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“HIV ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရသူေတြအေပၚ ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အမူအက်င့္ေတြကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့ေပမဲ့ ဥေပဒေရးဆြဲသူေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြကို မေျပာင္းႏိုင္ေသးပါဘူး။ က်မတို႔ အဖြဲ႔အစည္းက သက္ေသပါ။ ႏွစ္ ၃၀ ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ အခုထိ HIV ေရာဂါပိုး ရွိသူေတြကို တယူသန္ က်င့္၀တ္႐ႈေထာင့္တခုထဲကေန ျမင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ စိတ္ဆႏၵပိုင္းျဖတ္ခ်က္ မရွိဘူး။ ဥပေဒအရ ေျပာင္းလဲမႈမရွိဘူး။ ဘာေထာက္ပံ့မႈမွ မရွိဘူးဆိုရင္ ဘာေျပာင္းလဲမႈမွ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။”
လိင္တူျခင္းဆက္ဆံမႈ၊ လိင္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနသူေတြကို ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ အေရးယူမႈ၊ HIV ေရာဂါပိုး ရွိေနသူေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ကန္႔သတ္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒေတြကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲဖို႔ လုိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ အရာရွိေတြက ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။
ေမစႏၵီ (VOA)
