အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ John Kirby
အေရွ႕အလယ္ပိုူင္းႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕နဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚေနတာဟာ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္၊ မေရာက္ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက လႊတ္ေတာ္ထံကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့ ရာမွာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစု ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနေပမယ့္၊ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ကိုရဲေခါင္က ေျပာျပပါမယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစု ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနတာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ေပမယ့္၊ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့အေၾကာင္း တနလၤာေန႕က အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ John Kirby က သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ကို ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
” ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ၾကံုေနရတယ္ဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာမလိုေပမယ့္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕အေနနဲ႕ ဒါကို လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္တဲ့ အဆင့္လို႕ မသတ္မွတ္ပါဘူး။”
အေရွ႕အလယ္ပိုူင္းက အီရတ္၊ လစ္ဗ်ား၊ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ိဳးေရးနဲ႕ ဘာသာေရး လူနည္းစုေတြအပါအ၀င္ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚေနတာဟာ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္၊ မေရာက္ နဲ႕ပက္သက္ၿပီး၊ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက လႊတ္ေတာ္ထံကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့တာနဲ႕ ပက္သက္ၿပီး၊ John Kirby က အခုလို ဆက္ၿပီး ေျပာသြားပါတယ္။
“ဒီ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္မေရာက္ ဆိုတာကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက အကဲျဖတ္ေပးဖို႕ လႊတ္ေတာ္က ေတာင္းဆိုခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လႊတ္ေတာ္ထံ တင္သြင္းတဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။”
ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက လႊတ္ေတာ္ထံ တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ Da’esh လို႕ေခၚတဲ့ IS စစ္ေသြးၾကြေတြဟာ Yezidis လူမ်ိဳးေတြ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြ နဲ႕ ရွီယာ မြတ္စလင္ေတြ အပါအ၀င္ သူ႕တို႕ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေတြက လူအုပ္စုေတြ အေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့အတြက္ တာ၀န္ရွိတယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။
တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ မတရားျပဳမႈေတြအတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႕ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္မိတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရခိုင္လူမ်ိဳးနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအၾကားရွိေနတဲ့ တင္းမာမႈေတြ၊ ပဋိပကၡေတြ၊ လူမႈစီးပြားေရး အေျခအေန နိမ့္က်မႈေတြနဲ႕ လူမ်ိဳးစုႏွစ္စုလံုးကို အစိုးရရဲ႕ ကာလရွည္ၾကာ ပစ္ပယ္ခံထားရတဲ့ ရလဒ္ေတြေၾကာင့္ စိုးရိမ္စရာအေျခအေနျဖစ္ေနတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာအစိုးရက ဘဂၤါလီလို႕ ေခၚတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေနနဲ႕ အစိုးရက ထုတ္ေပးထားတဲ့ white card လို႕ေခၚတဲ့ လို႕ေခၚတဲ့ ယာယီသက္ေသခံကဒ္ျပားေတြ ကို ၂၀၁၅ခုႏွစ္မွာ ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္းခံခဲ့ရၿပီး၊ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ ကန္႕သတ္ခံထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးထိမ္းသိမ္းျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပမ္းျခင္း၊ ေရြးေျပာင္းသြားလာခြင့္နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ေတြ ကန္႕သတ္ခံထားရျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းနဲ႕ လူမႈေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ရယူခြင့္မရွိျခင္း စတာေတြအပါအ၀င္ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႕ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ၾကံဳေနရတယ္လုိ႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အရပ္ဘက္မွာလဲ ဗုဒၶဘာသာ အစြန္းေရာက္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြရဲ႕ မြတ္စလင္ ဆန္႕က်င္ေရး တရားေဟာၿပီး၊ ေသြးထိုးလွံဳ႕ေဆာ္မႈေတြနဲ႕ ၾကံဳေနရၿပီး၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ တန္းတူအခြင့္အေရးရဖို႕အတြက္ အျခား တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြအပါအ၀င္ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ အားေပးေထာက္ခံမႈ မရွိသေလာက္ျဖစ္ေနတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီးရံုး (UNHCR) ရဲ႕ ခန္ႈမွန္းခ်က္အရ ၂၀၁၂ခုႏွစ္ကတည္းက ရိုဟင္ဂ်ာ ၁၆၀၀၀၀ ေလာက္အထိဟာ ပင္လယ္ကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
၂၀၁၂ခုႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ အရပ္သားေတြ အၾကမ္ဖက္ တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြအတြင္းမွာ လူ၂၀၀ဦးခန္႕ ေသဆံုးၿပီး၊ ၁၄၀၀၀၀ေက်ာ္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရတယ္လို႕ သိရွိထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနအေနနဲ႕ ဆက္လက္ေလ့လာစံုစမ္းသြားမယ္လို႕လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလက အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္ Simon-Skjodt Center for the Prevention of Genocide အဖြဲ႕ဟာ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ျဖစ္ပြားဖို႕ အႏၱရယ္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကို စာရင္းျပဳစုၿပီး၊ ထုတ္ျပန္လိုက္ရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ဆူဒန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ နဲ႕ ေတာင္ဆူဒန္ စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အထက္မွာ ထားၿပီး၊ ေဘးအႏၱရာယ္အရွိဆံုး နံပါတ္တစ္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့ပါတယ္။
VOA
အေရွ႕အလယ္ပိုူင္းႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕နဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚေနတာဟာ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္၊ မေရာက္ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက လႊတ္ေတာ္ထံကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့ ရာမွာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစု ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနေပမယ့္၊ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ကိုရဲေခါင္က ေျပာျပပါမယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူနည္းစု ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနတာ အမွန္ပဲ ျဖစ္ေပမယ့္၊ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့အေၾကာင္း တနလၤာေန႕က အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ John Kirby က သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ကို ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
” ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ၾကံုေနရတယ္ဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာမလိုေပမယ့္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕အေနနဲ႕ ဒါကို လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္တဲ့ အဆင့္လို႕ မသတ္မွတ္ပါဘူး။”
အေရွ႕အလယ္ပိုူင္းက အီရတ္၊ လစ္ဗ်ား၊ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ိဳးေရးနဲ႕ ဘာသာေရး လူနည္းစုေတြအပါအ၀င္ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္ေပၚေနတာဟာ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္၊ မေရာက္ နဲ႕ပက္သက္ၿပီး၊ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက လႊတ္ေတာ္ထံကို အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခဲ့တာနဲ႕ ပက္သက္ၿပီး၊ John Kirby က အခုလို ဆက္ၿပီး ေျပာသြားပါတယ္။
“ဒီ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္မေရာက္ ဆိုတာကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက အကဲျဖတ္ေပးဖို႕ လႊတ္ေတာ္က ေတာင္းဆိုခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လႊတ္ေတာ္ထံ တင္သြင္းတဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။”
ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက လႊတ္ေတာ္ထံ တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ Da’esh လို႕ေခၚတဲ့ IS စစ္ေသြးၾကြေတြဟာ Yezidis လူမ်ိဳးေတြ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြ နဲ႕ ရွီယာ မြတ္စလင္ေတြ အပါအ၀င္ သူ႕တို႕ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေတြက လူအုပ္စုေတြ အေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့အတြက္ တာ၀န္ရွိတယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။
တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ မတရားျပဳမႈေတြအတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႕ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္မိတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မတ္လ ၁၇ရက္ေန႕က တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရခိုင္လူမ်ိဳးနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအၾကားရွိေနတဲ့ တင္းမာမႈေတြ၊ ပဋိပကၡေတြ၊ လူမႈစီးပြားေရး အေျခအေန နိမ့္က်မႈေတြနဲ႕ လူမ်ိဳးစုႏွစ္စုလံုးကို အစိုးရရဲ႕ ကာလရွည္ၾကာ ပစ္ပယ္ခံထားရတဲ့ ရလဒ္ေတြေၾကာင့္ စိုးရိမ္စရာအေျခအေနျဖစ္ေနတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာအစိုးရက ဘဂၤါလီလို႕ ေခၚတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေနနဲ႕ အစိုးရက ထုတ္ေပးထားတဲ့ white card လို႕ေခၚတဲ့ လို႕ေခၚတဲ့ ယာယီသက္ေသခံကဒ္ျပားေတြ ကို ၂၀၁၅ခုႏွစ္မွာ ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္းခံခဲ့ရၿပီး၊ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ ကန္႕သတ္ခံထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးထိမ္းသိမ္းျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပမ္းျခင္း၊ ေရြးေျပာင္းသြားလာခြင့္နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ေတြ ကန္႕သတ္ခံထားရျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းနဲ႕ လူမႈေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ရယူခြင့္မရွိျခင္း စတာေတြအပါအ၀င္ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႕ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ၾကံဳေနရတယ္လုိ႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အရပ္ဘက္မွာလဲ ဗုဒၶဘာသာ အစြန္းေရာက္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြရဲ႕ မြတ္စလင္ ဆန္႕က်င္ေရး တရားေဟာၿပီး၊ ေသြးထိုးလွံဳ႕ေဆာ္မႈေတြနဲ႕ ၾကံဳေနရၿပီး၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ တန္းတူအခြင့္အေရးရဖို႕အတြက္ အျခား တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြအပါအ၀င္ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ အားေပးေထာက္ခံမႈ မရွိသေလာက္ျဖစ္ေနတယ္လို႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီးရံုး (UNHCR) ရဲ႕ ခန္ႈမွန္းခ်က္အရ ၂၀၁၂ခုႏွစ္ကတည္းက ရိုဟင္ဂ်ာ ၁၆၀၀၀၀ ေလာက္အထိဟာ ပင္လယ္ကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
၂၀၁၂ခုႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ အရပ္သားေတြ အၾကမ္ဖက္ တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြအတြင္းမွာ လူ၂၀၀ဦးခန္႕ ေသဆံုးၿပီး၊ ၁၄၀၀၀၀ေက်ာ္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရတယ္လို႕ သိရွိထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနအေနနဲ႕ ဆက္လက္ေလ့လာစံုစမ္းသြားမယ္လို႕လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလက အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္ Simon-Skjodt Center for the Prevention of Genocide အဖြဲ႕ဟာ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ျဖစ္ပြားဖို႕ အႏၱရယ္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကို စာရင္းျပဳစုၿပီး၊ ထုတ္ျပန္လိုက္ရာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား၊ ဆူဒန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ နဲ႕ ေတာင္ဆူဒန္ စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အထက္မွာ ထားၿပီး၊ ေဘးအႏၱရာယ္အရွိဆံုး နံပါတ္တစ္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့ပါတယ္။
VOA
