သမၼတဦးထင္ေက်ာ္ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနတခုကို တိုးခ်ဲ႔ဖို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတ္ာက အတည္ျပဳၿပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ ၀န္ႀကီးဌာနအသစ္တခုကို မၾကာမီကာလအတြင္း ေတြ႔ျမင္ၾကရႏိုင္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ ဒီျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၀န္ႀကီးဌာနကို ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းမွာ ေဆြးေႏြးအတည္ျပဳခဲ့တဲ့ ဥပေဒအရ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၄ ရက္ေန႔က ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွာ အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ အခြင့္အေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးဥပေဒမွာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ၀န္ၾကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး၊ တိုင္းေဒသၾကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာန၊ တိုင္းေဒသၾကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ၀န္ၾကီးေတြ ဖြဲ႔စည္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ပါရွိပါတယ္။
ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးကို သမၼတက အဆိုျပဳၿပီး ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္၀န္ႀကီးကို သမၼတအဆိုျပဳၿပီး တိုင္းေဒသႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္းက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံ သမၼတဦးထင္ေက်ာ္က တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနဖြဲ႔စည္းဖို႔နဲ႔ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးအျဖစ္ ႏိုင္သက္လြင္ (ကာယကံရွင္ေျပာၾကားခ်က္) ကို အဆုိျပဳရာမွာ ကန္႔ကြက္သူမရွိ သေဘာတူခဲ့ၿပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနကို အျခားျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားကဲ့သို႔ ဖြဲ႔စည္းၾကရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ (စကားခ်ပ္။ ။ ဥပေဒတြင္ ‘တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန’ ဟု အမည္ပါရွိေသာ္လည္း ‘လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳခ်က္တြင္ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန’ ဟု ‘လူမ်ဳိးမ်ား’ ဆိုသည့္စကားရပ္ မပါရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္)
ဥပေဒရဲ႕အေထြေထြအခန္းမွာ ျပ႒ာန္းခ်က္အရ တိုင္းရင္းသားေရးရာျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ သို႔မဟုတ္ အမ်ားျပည္သူတို႔နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အေရးႀကီးေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားဆိုင္ရာ အေျခအေနကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ေတြမွာ အခါအားေလ်ာ္စြာ တင္ျပရမယ္လို႔ ျပ႒ာန္းထားတာေၾကာင့္ အမ်ားျပည္သူအဖို႔ တိုင္းရင္းသားေရးရာကိစၥေတြကို အရင္ကာလေတြကထက္ ပိုမိုသိရွိႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ေဒသအတြင္း ဖြံ႔ၿဖဳိးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ စီမံကိန္းႀကီးေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ သဘာ၀သယံဇာတလုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုရင္ စီမံကိန္းအေၾကာင္းအရာေတြကို သက္ဆိုင္ရာဌာေန တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြကို ျပည့္စုံတိက်စြာႀကိဳတင္ခ်ျပ အသိေပး၍ ညိႇႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ရမယ္လို႔ ဆိုတဲ့ အပိုဒ္ကိုလည္း ထည့္သြင္းထားတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီဥပေဒပါအခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္ခဲ့ရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေဒသက သယံဇာတကို ေဒသခံေတြ မခံစားရဘူးဆိုတဲ့ မေက်နပ္ခ်က္ေတြကို တစုံတရာ ေျပေလ်ာ့ႏိုင္ဖြယ္ရွိပါတယ္။
ရွမ္းတိုင္းရင္းမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေျပာခြင့္ရသူ ဦးစိုင္းလိတ္ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၁ (က) အရ ႏိုင္ငံသားတိုင္းဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေပးထားတဲ့ အခြင့္အေရးအကုန္လံုးကို တန္းတူညီမွ် ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ ျပ႒ာန္းၿပီးသားျဖစ္လို႔ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ အထူးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာဥပေဒကို အထူးထပ္ၿပီးျပ႒ာန္းစရာမလိုဘူးလို႔ ယုံၾကည္ေၾကာင္းေျပာပါတယ္။
သူက “ဒီဥပေဒဟာ အဲဒီဥပေဒအရ ဖြဲ႔စည္းတဲ့ဌာနဟာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဘာသာစကား၊ စာေပယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုစံ၊ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ စတာေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔၊ ေနာက္တဆင့္ အဲဒီဌာနရဲ႕ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္၀န္ႀကီးဟာ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ သယံဇာတတူးေဖာ္ေရး၊ စီမံကိန္းႀကီးမ်ားလုပ္ေဆာင္မယ္၊ စီးပြားေရးႀကီးေတြ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာေဒသခံတိုင္းရင္းသားေတြ သိရွိနာလည္ေအာင္ ေၾကညက္ေအာင္ ရွင္းလင္းတင္ျပေပးဖို႔၊ ညႇိႏႈိင္းေပးဖို႔ဆိုတဲ့ တာ၀န္၀တၱရားေတြ ေပးထားတာပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနဟာ တိုင္းရင္းသားအားလံုးေမွ်ာ္မွန္းတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ၿငိႇမ္းသတ္မလဲ၊ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဘယ္လိုတည္ေဆာက္မလဲ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ဘယ္လိုျပင္မလဲ၊ ေနာက္ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲတရပ္ကို တိုင္းရင္းသားေတြက ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ျပဳမလဲ ဆိုတာေတြကို အဲဒီဥပေဒထဲမွာ ျပ႒ာန္းထားတာ မေတြ႔ရပါဘူး”လို႔ ေျပာပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ဒီမိုကေရစီပါတီဥကၠဌ ေဒါက္တာတူးဂ်ာကလည္း တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဖြဲ႔စည္းမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သိပ္ေလးနက္မႈကို မေတြ႔ရေသးေၾကာင္းနဲ႔ ဒီထက္ပိုမိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“သိပ္ၿပီးေလးနက္မယ့္ပုံစံမေပၚဘူးဗ်။ တကယ္က က်ေနာ္တို႔ျဖစ္ေစခ်င္တာက တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးခန္႔ၿပီဆိုလို႔ရွိရင္ မူ ေပၚလစီေရးဆြဲၿပီးေတာ့မွာ တိုင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ အားလုံး ေလ့လာသုံးသပ္ၿပီးေတာ့မွ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံမွာလည္း တက္ေရာက္ၿပီးေတာ့မွ တိုင္းရင္းသားေရးရာကို ျပည့္ျပည့္စုံစုံတင္ျပႏိုင္ဖို႔ေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ျပည္နယ္အလိုက္ တိုင္းရင္းသားေဒသအလိုက္မွာ လိုအပ္ေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာလိုအပ္ခ်က္၊ ေျပာမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ စာေပယဥ္ေက်းမွဳတင္မကဘူးေလ၊ ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာ၊ သယံဇာတ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခံမႈကအစ တိုင္းရင္းသားေတြ ဒီကေန႔ခံစားေနရတာကို ေသခ်ာေလ့လာၿပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ တိုင္းေဒသႀကီးအစိုးရေတြနဲ႔ ညိွႏွဳိင္းၿပီးေတာ့မွ ေနာက္ပိုင္းက်လို႔ရွိရင္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတဆီတင္ျပ၊ ကက္ဘိနက္ကိုတင္ျပၿပီးေတာ့မွ လိုအပ္ေနတာေတြကို ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ သြားႏိုင္မယ့္အေနအထားမ်ဳိးဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒါ ေကာင္းပါတယ္။ အဲလိုမွ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေဘာင္က်ဥ္းက်ဥ္းေလးနဲ႔ ဖြဲြ႔စည္းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကေတာ့ ရုပ္ျပေလာက္ပဲ ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့။”လို႔ ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့အတိုင္းဆိုရင္ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိရာ၊ ရရွိေၾကာင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ထဲထဲ၀င္၀င္ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ႏိုင္ဖို႔ အင္မတန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီ၀န္ႀကီးအေနနဲ႔” လို႔ ေဒါက္တာတူးဂ်ာက ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ေပါက္ဖြားခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ အဘက္ဘက္က ခြ်တ္ၿခံဳက်ခဲ့ရၿပီး ကမၻာ့အဆင္းရဲဆုံးႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ရၿပီး တိုင္းရင္းသားေပါင္းစုံ လူငါးသန္းေလာက္ ႏိုင္ငံျခားထြက္ အလုပ္ၾကမ္းလုပ္ေနၾကရတာ ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီၿပီျဖစ္ပါတယ္။ တျပည္လုံးအပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ကို ၈ ဖြဲ႔လက္မွတ္ထုိးထားၿပီးက ၁၀ ဖြဲ႔ေက်ာ္က်န္တာေၾကာင့္ အစိုးရသစ္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို ဆက္လက္ကိုင္တြယ္ရဖို႔ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပေဒထဲမွာ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕တာ၀န္နဲ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ ၁၂ ရပ္ျပ႒ာန္းထားၿပီး မူ၀ါဒ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြခ်မွတ္မႈ၊ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးခံစားႏိုင္ဖို႔ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ (ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ဒီဥပေဒပါအတိုင္း)၊ တိုင္းရင္းသားစကား၊ စာေပ၊ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထုံးထမ္းေတြကို ထိန္းသိမ္းဖို႔နဲ႔ ဖြ႔ံၿဖဳိးေအာင္လုပ္ဖို႔၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနည္းပါးတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြ လူေနမႈဘ၀ျမင့္မားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔၊ တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း သို႔မဟုတ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြအၾကား ျဖစ္တဲ့ အျငင္းပြားမႈနဲ႔စပ္လ်ဥ္းၿပီး ေပါင္းစပ္ညိႇႏႈိင္းေျဖရွင္းျခင္းစတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေပါင္းစပ္ညိႇႏႈိင္းျခင္းတာ၀န္ကို လက္ေတြ႔မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ထဲထဲ၀င္၀င္ေဆာင္ရြက္ႏို္င္မလဲဆိုတာကေတာ့ ေမးစရာျဖစ္ပါတယ္။
၀န္ထမ္းအဆင့္ဆင့္ခန္႔အပ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဥပေဒရဲ႕ အပုိဒ္ ၁၀ မွာ ‘၀န္ႀကီးဌာနဟာ လိုအပ္တဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားေရးရာ ၀န္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးကို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရသေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းေဆာင္ရြက္ရမည္’ လို႔ပါရွိတာေၾကာင့္ ၀န္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းေတြကို တျခားျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးဌာနေတြနည္းတူ ဖြဲ႔စည္းခြင့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အလားတူ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္၀န္ႀကီးဌာနနဲ႔ တိုင္းေဒသႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးဌာနေတြအတြက္ ၀န္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရေတြရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ေပးအပ္ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္၊ ျပည္နယ္ သို႔မဟုတ္ တုိင္းေဒသႀကီးအဆင့္ ၀န္ထမ္းေတြကို ဘယ္လိုစိစစ္ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္မယ္၊ ၀န္ႀကီးအဆင့္၊ အၿမဲတမ္းအတြင္း၀န္အဆင့္၊ ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္၊ ဒုညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္၊ ညြန္ၾကားေရးမႉး၊ ဦးစီးမႉး၊ ႐ုံးအဖြဲ႔စတာေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘယ္သူေတြကို ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ေပးအပ္မယ္ဆိုတာ မသိႏိုင္ေသးပါဘူး။
တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေရးရာကိစၥေတြကို တိုင္းေဒသႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေရးရာ၀န္ႀကီးေတြက ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္သလို၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေရးရာ၀န္ႀကီးမရွိတဲ့ တိုင္းေဒသႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္ေတြမွာေတာ့ ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ေပးအပ္တဲ့၀န္ႀကီးက ေဆာင္ရြက္မွာျဖစ္ပါတယ္။
၀န္ႀကီးဌာနဟာ တိုင္းရင္းသားေရးရာကိစၥေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္ လိုအပ္ပါက ေကာ္မတီနဲ႔လုပ္ငန္းအဖြဲ႔ေတြကို သက္ဆိုင္ရာ တျခားျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ ညိႇႏႈိင္းဖြဲ႔စည္းႏိုင္ၿပီး ဖြဲ႔စည္းပါက လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြ တပါတည္းသတ္မွတ္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန ဖြဲ႔စည္းေပၚေပါက္လာဖို႔အတြက္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ကတည္းက ႀကိဳးပမ္းမႈေတြရွိခဲ့ၿပီး လက္ရွိမွာ လုပ္ငန္းစဥ္ ဘယ္အဆင့္ေရာက္တယ္ဆုိတာေတာ့ မသိရပါဘူး။ ၂၀၁၅ ဇူလိုင္လအတြင္း သမၼတ႐ုံးဒု၀န္ႀကီး ဦးေက်ာ္ေက်ာ္၀င္းရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္အရေတာ့ ဖြ႔ဲစည္းပုံအတြက္-သမၼတ႐ုံး၊ နယ္စပ္ေရးရာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ျပည္ထဲေရး၊ သာသနာေရး၊ ျပန္ၾကားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး။ ေမြးျမဴေရး၊ ေရလုပ္ငန္းနဲ႔ ေက်းလက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး၀န္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ ညိႇႏႈိင္းတိုင္ပင္ေနတယ္လို႔သိရပါတယ္။ သူက ဖြဲ႔စည္းပုံ အၾကမ္း ဘယ္ေတာ့ ၿပီးမယ္ဆိုတာ မေျပာႏိုင္ေသးေပမယ့္ ၀န္ႀကီးဌာနအသစ္အေနနဲ႔ ရွင္းလင္းတိက်တဲ့ ဖြ႔ဲစည္းပုံရွိမွသာ အနာဂတ္မွာ အမွားအယြင္းေတြ ေရွာင္ရွားႏိုင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒီတိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဟာ အမ်ဳိးသားတန္းတူေရးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကို အာမခံတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုေပၚထြန္းေရး ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ လက္နက္ကိုင္၊ လက္နက္မကိုင္ အဖြ႔ဲအစည္းအားလုံးနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ႏို္င္မလားဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္လက္ေအက္မွာရွိတဲ့ နယ္စပ္ေရးရာ၊ ျပည္ထဲေရး၊ ကာကြယ္ေရးစတဲ့၀န္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ ညိႇႏွႈိင္းေဆာင္ရြက္ၾကရမယ့္ကိစၥေတြ ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။
လူ႔ေဘာင္သစ္ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဥကၠ႒ ဦးေအာင္မိုးေဇာ္က တိုင္ရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဟာ ဖက္ဒရယ္ကိစၥ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အကန္႔အသတ္ရွိလိမ့္မယ္လို႔ထင္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးထူေထာင္တဲ့ concept ကို သေဘာမက်ေၾကာင္း သူက ေျပာပါတယ္။
သူက “ဘာလို႔သေဘာမက်ဘူးလဲဆိုေတာ့ ဒါက ဒီအစိုးရက ဗမာအစိုးရေပါ့၊ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ ငါတို႔က လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံအျမင္နဲ႔ ဒီ၀န္ႀကီးဌာန ေပၚလာပုံရတယ္။ နဂိုဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ကတည္းက ေပၚတာ၊ အမ်ားစုဗမာေတြ ဦးစီးတဲ့အစိုးရကေနၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အခြင့္အေရးအတြက္ ငါတို႔ေတာ့ တတ္ႏိုင္သမွ် ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္ဆုိတဲ့အေျခခံအျမင္ေပါ့ big brother attitude ဒီမွာပါတယ္လို႔ ယူဆတယ္။ တကယ္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဆိုတာ က်ေနာ့္အျမင္အရေတာ့ လိုအပ္တဲ့၀န္ၾကီးဌာန မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆတယ္။”လို႔ ေျပာပါတယ္။
နစ္နာေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးေတြ ရရွိဖို႔အတြက္ ဖြဲ႔စည္းပုံျပင္ဆင္ႏုိင္ေရးကသာ အေရးအႀကီးဆုံးပဲလို႔ ဦးေအာင္မိုးေဇာ္က ေျပာပါတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၆၁ မွာ တိုင္းေဒသၾကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္အစိုးရေတြဟာ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကသာ အဆိုျပဳတဲ့အေပၚကိုသာ အတည္ျပဳခန္႔အပ္ခြင့္ရွိတာေၾကာင့္ ဒီပုဒ္မကို ျပင္ဆင္ေပးဖို႔ ပထမအႀကိမ္လႊတ္ေတာ္မွာ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။
ဦးေအာင္မိုးေဇာ္က “ျပည္နယ္အစိုးရေတြေပါ့ဗ်ာ ျပည္နယ္လႊြတ္ေတာ္ေတြက သူ႔၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတာင္မွ သူတင္လို႔ရတဲ့အေျခအေနမွ မရွိတာပဲ။ ဥပမာ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ကရင္ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ကရင္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တာမွမဟုတ္တာ၊ ကရင္ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တာမွ မဟုတ္တာ။ ဒီလိုပဲ မြန္ျပည္နယ္မွာလည္း ဒီလိုပဲ၊ အဲဒီလိုအေျခအေနေတာင္မရွိဘဲနဲ႔ ဒီတိုင္းရင္းသား၀န္ႀကီးက ဘာေတြ သြားေဆာင္ရြက္လို႔ရမလဲ။ အေျခခံကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒပဲျဖစ္တယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြေတာင္းေနတာက တန္းတူေရး၊ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္၊ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဒါကို တုိင္းရင္းသားေတြက လိုလားတာျဖစ္တယ္။ အခု ဖြဲ႔စည္းပုံအရ ျပည္နယ္အစိုးရေတြရဲ႕လုပ္ပိုင္ခြင့္အရ ဇယားေတြကို ၾကည့္လိုက္။ ျပည္နယ္အစိုးရေတြရဲ႕လုပ္ပိုင္ခြင့္က ဘာမွရွိတာမဟုတ္ဘူး။ အဲေတာ့ ျပည္နယ္အစိုးရေတြရဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ဘာမွ မရွိဘဲနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြမွာေနတဲ့ တုိင္းသူျပည္သားေတြ၊ ျပည္နယ္မွာေနတဲ့ တို္င္းရင္းသားေတြအတြက္ ဘာမွ ကူညီေဆာင္ရြက္လို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး။”
“အေျခခံကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္လိုတယ္၊ ကာကြယ္ဖို႔စိတ္ဆႏၵတကယ္ရွိၾကတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရးကိုအားလုံးေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ သြားၾကဖို႔ပဲ။ ဒီဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဖို႔ပဲ။ အဲဒါက အဓိကအက်ဆုံးပဲလို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။”
DVB
