ေနာ္ေဝအေျခစိုက္ သယံဇာတ ထုတ္ေဝမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔ Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) မွာ ျမန္မာအစိုးရဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာပါတယ္။
အစီရင္ခံစာထုတ္ဖို႔ တာဝန္ရွိတာမို႔ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ (၁၄၄) မ်က္ႏွာ ျမန္မာ့သယံဇာတအစီရင္ခံစာကို လြန္ခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီ အစီရင္ခံစာကိုၾကည့္ရင္ ေရနံဓါတ္ေငြ႔လို သယံဇာတလုပ္ငန္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ အလြဲသံုးစားလုပ္ႏို္င္တာကို အထင္အရွား ေတြ႔ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းႀကီးေတြဟာ ဝင္ေငြ (၅၈) ရာခိုင္ႏႈန္းကို အစိုးရကို မအပ္ဘဲ သီးျခားဘဏ္စာရင္း လုပ္ထားပါတယ္တဲ့။
သယံဇာတဝင္ေငြကို သီးျခားဘဏ္စာရင္းမွာထားတဲ့ စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌာနဟာ အစိုးရထက္ပိုၿပီး ေငြေၾကးအင္အား ေကာင္းသလို ျဖစ္ေနတာဟာ NLD အစိုးရ ကိုင္တြယ္ရမယ့္ ျပႆနာတခု ျဖစ္ပါတယ္။ သယံဇာတကုမၸဏီေတြကေပးတဲ့ အခ်က္အလက္နဲ႔ အစိုးရဌာနအဖြဲ႔အစည္းကရတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ညိွႏိႈင္းၿပီး လူမႈစီးပြားေရးအေထာက္အကူျပဳဖို႔ အစီရင္ခံစာ ေရးရတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာဝန္ယူမႈ၊ ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္မႈ၊ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားေရွ ႔ရႈမႈ၊ ျပည္သူ႔သေဘာထားေလးစားမႈ စတဲ့ EITI အေျခခံမူေတြဟာ ေဒၚလာဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြရဲ ႔ လုပ္ပံုကိုင္ပံုနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။
၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘ႑ာေရးႏွစ္မွာ သယံဇာတကရတဲ့ ဝင္ေငြဟာ က်ပ္သန္းေပါင္း (၃) သန္းေက်ာ္ ရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ေရနံဓါတ္ေငြ႔က အမ်ားဆံုး (၈၅) ရာခို္င္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္မ်က္ နဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းဝင္ေငြက (၁၃) ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး အျခားတြင္းထြက္ပစၥည္းက (၂) ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိပါတယ္။ အစိုးရဝင္ေငြ စုစုေပါင္းရဲ ႔ (၂၄) ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ သယံဇာတက ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဓါတ္ေငြ႔ ေရာင္းရေငြ ေဒၚလာသန္း (၃၃၀၀) ရွိၿပီး၊ ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းရေငြ ေဒၚလာသန္း (၁၀၀၀) ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သယံဇာတကုမၸဏီေတြကေပးတဲ့ အခြန္ေငြကို အျမတ္ခြန္ဌာန နဲ႔ အေကာက္ခြန္ဌာနက မေဖာ္ျပလို႔ ခ်န္လွပ္ထားရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းမွာလည္း (၂၀) ရာခိုင္ႏႈန္း အခြန္စည္းၾကပ္တာကို မေဖာ္ျပဘဲ၊ ေက်ာက္မ်က္ျပခန္းကရတဲ့ အခ်က္အလက္ကိုသာ ေဖာ္ျပလို႔ မျပည့္စံုတဲ့ အစီရင္ခံစာ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ျမန္မာ့သယံဇာတအဖြဲ႔က စာရင္းစစ္အစီရင္ခံစာ တင္ျပဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံတာကို ကုမၸဏီ (၃) ခုကသာ လိုက္ေလ်ာပါတယ္။ MPRL, Petronas နဲ႔ Xie Family ေတြသာ စာရင္းစစ္အစီရင္ခံကို တင္ျပပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ကုမၸဏီေတြဟာ EITI အဖြဲ႔က ေမးတာကို မေျဖေၾကာင္း စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ကို တိုင္တဲ့အခါမွာ သယံဇာတကုမၸဏီတခုခ်င္းရဲ ႔ အခ်က္အလက္ကို ဘ႑ာေရး နဲ႔ အခြန္ဌာနကေတာင္ ေပးႏိုင္တာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။
သယံဇာတကုမၸဏီေတြရဲ ႔ ဝင္ေငြကိုလည္း ဘ႑ာေရး နဲ႔ အခြန္ဌာနက မေဖာ္ျပႏိုင္ဘူးလို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေရးထားပါတယ္။ ကာလေပါက္ေစ်းနဲ႔ တြက္ရင္ ေရနံဓါတ္ေငြ႔ ေဒၚလာသန္းေပါင္း (၇၅၀၀၀) ဖိုးေလာက္ ျမန္မာျပည္မွာ ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံပိုင္ ေရနံဓါတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းဟာ ပုဂၢလိက ကန္ထရိုက္တာေတြနဲ႔တြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္ေနတာေၾကာင့္ စာရင္းအင္း မျပည့္စံုတာေတြ မ်ားေနပါတယ္။
ရတနာ နဲ႔ ရဲတံခြန္ဓါတ္ေငြ႔တြင္းကို ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီနဲ႔ ဖက္စပ္လုပ္ၿပီး ထိုင္းကို ဓါတ္ေငြ႔ေရာင္းေနတာ (၁၆) ႏွစ္ ရွိေနပါၿပီ။ ေနာက္ (၁၄) ႏွစ္ၾကာရင္ ဓါတ္ေငြ႔ကုန္ခမ္းမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းပါတယ္။ မုတၱမပင္လယ္ေကြ႔က ထိုင္းနဲ႔ျမန္မာ ဖက္စပ္ ေဇာတိကဓါတ္ေငြ႔ကိုေတာ့ (၂၀၁၄) မွာ ထိုင္းကို စတင္တင္ပိုၿပီး ျပည္တြင္းသံုးအတြက္လည္း ျဖန္႔ေဝပါတယ္။ ထိုင္းက (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ျမန္မာက (၂၀) ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုင္တဲ့ ဓါတ္ေငြ႔တြင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ကမ္းလြန္က ေရႊဓါတ္ေငြ႔ကို (၂၀၁၄) ဇန္နဝါရီလမွာ စတင္ထုတ္ယူၿပီး တရုတ္ျပည္ကို အႏွစ္ (၃၀) စာခ်ဳပ္နဲ႔ တင္ပို႔ေနပါတယ္။ ေခ်ာက္၊ ေရနံေခ်ာင္း နဲ႔ မာန္ေရနံဓါတ္ေငြ႔ကိုလည္း ဆက္လက္ထုတ္ယူေနပါတယ္။
ေရနံဓါတ္ေငြ႔ကန္ထရိုက္ကို ေဖာ္ျပဖုိ႔ ဥပေဒျပဌာန္းတာမ်ဳိး မရွိပါဘူး။ ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္မွာ ေဖာ္ျပျခင္းမျပဳဖို႔ သေဘာတူတာမို႔ မေဖာ္ျပၾကဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ ဓါတ္ေငြ႔ေရာင္းရေငြ (၃) မ်ဳိး ျဖစ္ေနတာကိုလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဓါတ္ေငြ႔ေရာင္းရေငြ ေဒၚလာသန္းေပါင္း (၃၆၀၀) ေက်ာ္ ရတယ္လို႔ ျမန္မာ့ေရနံဓါတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းက ဆိုပါတယ္။ အေကာက္ခြန္ဌာနက ေဒၚလာသန္း (၃၇၀၀) ေက်ာ္ဝင္တယ္ဆိုေတာ့ သန္း (၁၀၀) ပိုမ်ားေနပါတယ္။ ဗဟိုစာရင္းအင္းဌာနရဲ ႔ မႏွစ္ကထုတ္တဲ့ စာရင္းမွာ ေဒၚလာသန္း (၃၃၀၀) သာ ဝင္တယ္ဆိုလို႔ သန္း (၄၀၀) နည္းေနျပန္ပါတယ္။ အစိုးရဌာန (၃) ခုမွာ ဓါတ္ေငြ႔ေရာင္းရေငြ (၃) မ်ဳိး ကြဲေနရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ျမန္မာ့သယံဇာတအဖြဲ႔ EITI က စံုစမ္းေမးျမန္းဖို႔ လိုပါတယ္။
အခုမွ တႏွစ္စာဝင္ေငြကို ေဖာ္ျပတဲအတြက္ မေဖာ္ျပတဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ (၂၀) က သယံဇာတဝင္ေငြ ဘယ္ေလာက္ေနသလဲလို႔ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာ့ေရနံဓါတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းဟာ ၁၉၉၂ က စကၤာပူမွာ ဘဏ္စာရင္း ဖြင့္ပါတယ္။ ရတနာဓါတ္ေငြ႔အတြက္ရတဲ့ စရံေငြ ေဒၚလာ (၁၅) သန္းနဲ႔ ဘဏ္စာရင္းဖြင့္တယ္လို႔ သုေတသီ Dennis Berstein နဲ႔ Leslie Kean တုိ႔က ၁၉၉၆ မွာ စာတမ္းထုတ္ပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ စကၤာပူဘဏ္စာရင္းကို ဓါတ္ေငြ႔ေဒၚလာေရာ၊ မသမာေငြေၾကးေရာ ကုေဋနဲ႔ခ်ီၿပီး လိွမ့္ဝင္လာပါတယ္။ ဗမာစစ္ဗိုလ္ထဲမွာ သန္းၾကြယ္သူေဌးႀကီးေတြ ရွိလာပါတယ္။ အႏွစ္ (၂၀) လွ်ဳိ ႔ဝွက္ထားတဲ့ စစ္အုပ္စုရဲ ႔ ေဒၚလာေငြစာရင္းကိုလည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
ဦးေအာင္ခင္, ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း VOA
