photo - APလန္ဒန္စီးပြားေရးတကၠသိုုလ္ ေဆြးေႏြးပဲြ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ား
Rule of Law က ျမန္မာျပည္မွာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဥပေဒနဲ႔ စည္းကမ္းလုုိက္နာျခင္းက အဓိကက်ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဲသည္ ဥပေဒေတြနဲ႔ စည္းကမ္းနည္းလမ္းေတြက ေခတ္ေနာက္ျပန္မဆြဲဖိုု႔ လိုုပါတယ္။ အႏွစ္သာရတင္သာမက အေကာင္အထည္ေဖာ္ပုုံေတြက အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေတြကိုု ေဖာ္ေဆာင္ဖိုု႔ စုုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ေတြ လိုုအပ္မလား စဥ္းစားရပါမယ္။
ေနာက္အေရးပါတာတခုုက ႏိုုင္ငံသားျဖစ္တည္မႈဥပေဒ ဆိုုတာ ဘာလဲ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း၊ ျပည့္ျပည့္စုုံစုုံ ရွိရပါမယ္။ လက္ရွိ ဥပေဒေတြက ေခတ္မီသလား၊ တရားမွ်တသလား၊ လူ၀င္မႈၾကီးၾကပ္ေရးတိုု႔၊ တရားရုုံးတိုု႔၊ လုုံျခဳံေရးအဖြဲ႔တိုု႔က ဘယ္လိုု အလုုပ္ လုပ္ေနၾကသလဲ။ ဘာေၾကာင့္ သည္လူေတြက ႏိုုင္ငံမဲ့ေတြ ျဖစ္ေနၾကရတာလဲ။ ဒါေတြကိုု ၾကည့္ၾကရမယ္။
တရားဥပေဒအတိုုင္း လုုပ္တယ္၊ လုုပ္တယ္လိုု႔ ျမင္ရတယ္လိုု႔ ဆိုုတိုုင္းလည္း မျပီးေသးဘူး။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုုပ္တယ္ ဆိုုတိုုင္းလည္း တရားဥပေဒအတိုုင္း ညီညြတ္ေအာင္ လုုပ္ရမယ္။ ဒီလိုု လုုပ္လိုုက္တာကာ အားလုုံးအေပၚ သာတူညီမွွ် ျဖစ္ရမယ္။ အုုပ္စုုတစုု၊ တဖြဲ႔ဖြဲ႔ကိုုပဲ ကာကြယ္တာ၊ ျမွင့္တင္တာ၊ ဘက္လိုုက္ထားတာမ်ဳိးလည္း မျဖစ္ရဘူး။
ဥပမာ ျမစ္ဆုုံေရကာတာကိစၥကိုု ၾကည့္ရင္၊ rule of law ရယ္ good governance ရယ္ နဲ႕ ဆက္ေနတယ္၊ ပတ္သက္ေနတယ္လိုု႔ ေျပာႏိုုင္တယ္။ ဘယ္လိုုသေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ လုုပ္ထားသလဲ ဆိုုတာ အစကတည္းက မသိခဲ့ၾကရဘူး။ အခုုလည္း ၅ ႏွစ္တာ ရပ္ဆိုုင္းထားတယ္ ဆိုုေပမယ့္ အဲဒီ ၅ ႏွစ္ျပီးရင္ ဘယ္လိုု ဆက္ျဖစ္မယ္ ဆိုုတာ က်မတိုု႔ မသိၾကရဘူး။ ဒါေတြဟာ transparency ရွိဖိုု႔ လိုုအပ္တယ္ ဆိုုတာ ျပတယ္။ က်မက ဒီမုုိကေရစီနံဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကိုု အားေပးတဲ့ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈကိုု ေထာက္ခံတယ္၊ တိုုက္တြန္းတယ္။ ေရရွည္ အက်ဴိး ရွိရမယ္။ အလုုပ္အကိုုင္ ဖန္တီးႏိုုင္ရမယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းႏိုုင္ရမယ္။ ပညာေရးကိုု အားေပးရမယ္။ ေလ့က်င့္သင္ၾကားမႈေတြ ရွိရမယ္။
ႏိုုင္ငံျခားျမဳပ္ႏွံမႈကိုုယ္တိုုင္ကလည္း Rule of lawနဲ႔ ဆိုုင္ေနျပန္တာပဲ။ ဥပဒစိုုးမိုုးမႈဆိုုတာဟာ အားလုုံးနဲ႔ ဆိုုင္ေနတယ္။ က်မတိုု႔ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေျပာထားတယ္၊ တရားဥပေဒ စိုုးမိုုးေရး၊ တိုုင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး။
တရားဥပေဒ စိုုးမိုုးေရး မရွိဘဲ က်န္တဲ့ အေရး ၂ ခုုကိုု ေဆာင္ရြက္ႏိုုင္မွာ မဟုုတ္ဘူး။ ဥပေဒစိုုးမိုုးေရးဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေတြကိုု ေဖာ္ေဆာင္ႏိုုင္မွသာ က်မတိုု႔ ျမန္မာတိုုင္းရင္းသားေတြအားလုုံး ညီညြတ္ေရးကိုု ရယူႏိုုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ အေျခခံဥပေဒကိုု ျပဳျပင္ႏိုုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ စိန္ေခၚမႈေတြ အခက္အခဲေတြကေတာ့ ျဖတ္ေက်ာ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကခ်င္အမ်ဳိးသား ကိုုခြန္ေနာင္းက ေမးပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္က ေျမာက္ပိုုင္းမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ကခ်င္ျပည္တြင္းစစ္မွာ စစ္အုုပ္စုုကိုု ကန္႔ကြက္ရႈတ္ခ်ဖိုု႔ တြန္႔ဆုုတ္ေနတာလဲ တဲ့။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ေျဖဆိုုခ်က္ကိုု ေကာက္ႏုုတ္ျပရရင္ -
ဘယ္ေနရာမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈမွန္သမွ်ကိုု က်မက ရႈတ္ခ်တယ္၊ ကန္႔ကြက္ပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္အေရးမွာ တကယ္တန္း ျဖစ္ရပ္မွန္ကိုု ေဖာ္ထုုတ္ဖိုု႔ လြတ္လပ္တဲ့ ေလ့လာစုုံစမ္းေရး အဖြဲ႔လိုုအပ္တယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ တဖက္နဲ႔ တဖက္ ေျပာဆိုု စြပ္စြဲတာေတြ ထြက္ေပၚေနတယ္။ က်မတိုု႔က ကခ်င္ျပည္သူေတြနဲ႔ အတူတူ ရပ္တည္တယ္။ က်မတိုု႔ ျမန္မာတိုုင္းရင္းသားေတြ အားလုုံးက ကခ်င္ဒုုကၡသည္ေတြကိုု အားေပးကူညီေနၾကတယ္။ က်မတိုု႔ ပါတီတင္သာမက အမ်ဳိးသားတိုုင္းက တဦးခ်င္းစီ ကိုုယ္တိုုင္က အဖြဲ႔အစည္းေတြက ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ လွဴဒါန္းမႈေတြ လုုပ္ေနၾကတယ္။
ကန္႔ကြက္ရႈတ္ခ်ဖိုု႔သက္သက္ကိုုသာ ၾကည့္ၾကမယ္ ဆိုုရင္ အဖက္ဖက္က အေျခအေနအားလုုံးကိုု က်မတိုု႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း အရင္သိထားမွ ျဖစ္မယ္။ တိုုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုုတာ တဖက္တည္းက ျဖစ္ေနတာ မဟုုတ္ဘူး။ ျမန္မာစစ္တပ္က ေကအိုုင္အိုုနဲ႔ အရင္တုုန္းက သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေတြကိုု ၀င္ေရာက္ေနတယ္လိုု႔ ဆိုုတယ္။ က်မတိုု႔ ကုုလသမဂၢ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကိုု ေမးတဲ့အခါမွာ သူတိုု႔ ကိုုယ္တိုုင္ကလည္း သေဘာထား တိတိက်က် မေျပာႏိုုင္ဘူး တဲ့။ သူတိုု႔ရဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ ေလ့လာ စုုံစမ္းေရး အဖြဲ႔ေတြ သြားခြင့္ မရဘူး တဲ့။ ဒီေနရာမွာ ပဋိပကၡကိုု ေျဖရွင္းဖိုု႔အတြက္ ကန္႔ကြက္ရႈတ္ခ်တာခ်ည္း သက္သက္နဲ႔ သြားလိုု႔ မရဘူး။ က်မတိုု႔က အေျခခံ အေၾကာင္းအရင္းခံကိုု ေျခေျချမစ္ျမစ္ ရွာေဖြ သိရွိဖိုု႔လိုုတယ္။ ျပီးေတာ့ ဒီပဋိပကၡကိုု ေျဖရွင္းဖိုု႔ အေကာင္းဆုုံး ျဖစ္မယ့္ နည္းလမ္းရွာၾကဖိုု႔ လိုုတယ္။
ေရခ်ယ္ဂိုုးလ္၀င္း ၊ အင္းစိန္ေထာင္ေရာက္ ခ့ဲတ့ဲ အက်ဥ္းသားေဟာင္းဆိုုသူက ေမးပါတယ္။ တပ္မေတာ္နဲ႔ တိုုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုုင္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ လုုံျခဳံေရးက႑တရပ္ရဲ့ ေနရာကိုု ဘယ္လိုုဖန္တီးၾကမလဲ တဲ့။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ေျဖဆိုုခ်က္ကိုု ေကာက္ႏုုတ္ေဖာ္ျပရရင္ -
ဒါကေတာ့ အားလုုံး ျပန္လည္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုုပ္ၾကဖိုု႔နဲ႔ ဆိုုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့ ဥပေဒအခ်ဳိ႔ ရွိတယ္ဆိုုေပမယ့္ တကယ္လိုုက္နာတာ၊ မလိုုက္နာတာက အဓိကပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ လုုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႔၀င္ေတြက ျပည္သူေတြကိုု ပစ္ခတ္တာေတြ လုုပ္တဲ့အတြက္ အျပစ္ရွိတယ္။ အဲသည္မွာ ဥပေဒ နည္းလမ္းေတြမွာ လူထုုကိုု ထိန္းသိမ္းဖိုု႔အတြက္ေသခ်ာ ျပ႒ာန္းျပီးသား ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါေတြကိုု လုုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႔ေတြက လိုုက္နာျခင္း မရွိတာ၊ ဥပကၡာျပဳထားတာက အဓိကက်တယ္။ ခုုနင္ကေမးတဲ့ လုုံျခဳံေရးက႑ကိုု ေနရာေပးဖိုု႔ ဆိုုတာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ လူမႈ၀န္ထမ္းေတြက အဲသည္ လက္နက္ကိုုင္ေတြကိုု ပညာေပးဖိုု႔၊ အသိဥာဏ္ေပးဖိုု႔ ေနရာရွိသလား ဆိုုရင္ေတာ့ ဒါက က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကိစၥျဖစ္တယ္။ ခုုခ်ိန္မွာ သူတိုု႔ေတြမွာ အဲသလိုု မလုုပ္ႏိုုင္ေသးဘူး။ ႏိုုင္ငံတကာက တရားစီရင္ေရးနဲ႔ လုုံျခဳံေရး လုုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ ၀ိုုင္းျပီး ပညာေပးမယ္၊ ၀ိုုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ဖိုု႔ တိုုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။
လီနာဆိုုတဲ့ ေက်ာင္းသူက ေမးတာကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္မွာ ဒီလိုုမ်ဳိး ေတာက္ေလွ်ာက္ တိုုက္ပြဲ၀င္ေနႏိုုင္ဖိုု႔ ဒီလိုုမ်ဴိး ခြန္အားေတြ ရွိေအာင္ ဘယ္လိုုမ်ား လုုပ္ထားသလဲ တဲ့။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ေျဖဆိုုခ်က္ကိုု ေကာက္ႏုုတ္ ေဖာ္ျပရရင္ -
ႏိုုင္ငံတကာက အားလုုံးေသာ လူထုုရဲ့ အင္အားနဲ႔ အားေပးမႈ ေႏြးေထြးမႈေၾကာင့္ပါ။ က်မ ခရီးထြက္တဲ့အခါမွာ ထိုုင္းႏိုုင္ငံကစလိုု႔ အခုု အီးယူႏိုုင္ငံေတြက လူထုုပရိသတ္ေတြရဲ့ ေႏြးေထြးမႈနဲ႔ ၾကိဳဆိုုမႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ က်မကိုုယ္တိုုင္ရဲ႕ ေခါင္းမာတဲ့ အက်င့္ စြဲေနတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
(ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ေကာက္ႏုုတ္ျပန္ဆိုုျခင္း ျဖစ္ပါသည္၊ မိုုးမခ)
ညႊန္း - http://www.moemaka.blogspot.com/2012/06/suus-answers-at-lse-london-19th-june.html
