မေအာင္မ႐ွိ ငါ႔တပည့္ႏွင့္ ကုေဋရွစ္ဆယ္ သူေဌးေလးမ်ား

ေဇာ္မ်ိဳးလိႈင္ (ဒဂံုတကၠသိုလ္)

“ကုေဋႂကြယ္သား သူေဌးအား”

  က်ေနာ္တို႔ ငယ္ငယ္တုန္းက ပထမတန္း ျမန္မာဖတ္စာ စာအုပ္မွာ “ဆားတံု ဆရာေတာ္” ေရးတဲ႔ ကုေဋ ရွစ္ဆယ္ သူေဌးသား အေၾကာင္း ေရးဖြဲ႕ထားတဲ႔ ကဗ်ာကို သင္ယူခဲ႔ၾကဘူးပါတယ္။ ဒီဇာတ္ေၾကာင္းဟာ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္လည္း အိပ္ယာဝင္ပံုျပင္ ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။
 “ေမာင္ငယ္ရင္ေသြး၊ နာဘိေသးေလာ႔။ ေရွးသေရာခါ၊ ျပည္ဗာရာဝယ္” အစခ်ီ ကဗ်ာကို အားလံုးလည္း မွတ္မွတ္ရရ ရွိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ “ကုေဋႂကြယ္သား သူေဌးအားလွ်င္၊ သားတစ္ေယာက္ျဖစ္၊ ခ်စ္၍တေစ၊ အိမ္မွာေန၍၊ စာေပမက်၊ မိဘစုေတ႔၊ ခႏၶာေ႐ြ႕ေသာ္၊ အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ဘယ္မွာ၊ မသိပါျငား......” ဆိုတဲ႔ စကားလံုးေလးမ်ားဟာ အသက္အ႐ြယ္ ႀကီးလာၾကသည့္တိုင္ ပါးစပ္ဖ်ားမွာ စြဲေနခဲ႔ၾကပါတယ္။ ပညာမတတ္ျခင္းရဲ႕ အျပစ္မ်ားကို ဒီကဗ်ာေလးက ၫႊန္ျပခဲ႔ပါတယ္။

   ဒီကဗ်ာထဲက “အေ႐ွ႕ အေနာက္ ေတာင္ေျမာက္ဘယ္မွာ” ဆိုတဲ႔စကားေလးနဲ႔ တိုက္ဆိုင္လို႔ ပညာေရးစနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ ပညာေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္မွာ တစ္ေထာင့္တစ္ေနရာက အေထာက္အကူ ရေစမယ္လို႔ ယံုၾကည္မိလို႔ပါ။

   “မိဘ၊ ဆရာ ပူေပါင္း ကေလးပညာေကာင္း” ဆိုတဲ႔ စကားဟာ သိပ္မွန္တဲ႔ စကားဆိုတာ
အားလံုး သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေက်ာင္းသားကိုယ္တိုင္က ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ မလံုေလာက္ရင္ မိဘနဲ႔ဆရာ ဘယ္ေလာက္ ပူေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ေပမယ္႔ ပညာေရး စနစ္ဟာ ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါ႔အျပင္ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ သင္ယူမႈ၊ နားလည္တတ္ကၽြမ္းမႈကို ဘယ္လို အကဲျဖတ္လို႔ ဘယ္လို မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕ၾကသလဲ ဆိုတဲ႔ အခ်က္လည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ႔ ေက်ာင္းသားမ်ား အမွန္တကယ္ တတ္ကၽြမ္းမႈမရိွဘဲ အတန္းတင္ေပးခဲ႔ၾကတဲ႔၊ အတန္းတင္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားခဲ႔ၾကတဲ႔ တာဝန္႐ိွသူမ်ာရဲ႕ တာဝန္မဲ႔ တဲ႔ ေဆာင္ရြက္ ခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ရပ္ေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ဟာ တိုင္းျပည္ အနာဂါတ္ မည္မွ်အထိ ထိခိုက္နစ္နာေစခဲ႔သလဲ ဆိုတာ လက္ရိွပညာေရး အေျခအေနက သက္ေသခံေနပါတယ္။

“အာဂံုရမွ အာဂလူ”
      ျမန္မာပညာေရး နိမ္႔က်လာတဲ႔ အေၾကာင္းမ်ိဳးစံု၊ အေၾကာင္းမ်ားစြာထဲမွာ သင္ၾကားပို႔ခ်သူ ဆရာ/ဆရာမ (အခ်ိဳ႕)ရဲ႕အားနည္းခ်က္မ်ားပါဝင္သလို ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားရဲ႕
 ေလ႕လာစူးစမ္းမႈနဲ႔စိတ္ပါဝင္စားမႈ အားနည္းခ်က္မ်ားလည္း ပါဝင္ေနတာ
မျငင္းႏိုင္ေအာင္ပါဘဲ။ ဆရာ၊ဆရာမ အခ်ိဳ႕တို႔ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြထဲက အမ်ားသိၿပီးျဖစ္တဲ႔ တစ္ခ်က္ကိုပဲ နမူနာ တင္ျပပါမယ္။ “သင္သိေသာ ပန္းငါးပြင့္ အမည္ကို ေရးပါ” ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းမ်ိဳးကို ေမးရာမွာ ေက်ာင္းသားက သူအသင္ခံထားရတဲ႔ သူက်က္ခိုင္းခံထားရတဲ႔ ငါးပြင့္ထဲက သံုးပြင့္ရဲ႕အမည္ကိုပဲ သတိရလို႔၊ သူသိထားတဲ႔ အျခားပန္းႏွစ္ပြင့္အမည္ ထည့္ေျဖ တာကို အမွတ္ေလွ်ာ႔ခံရတဲ႔ ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးပါ။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္စူးစမ္းေလ႔လာမႈကို ဦးစားေပး စစ္ေမးလိုတာ ျဖစ္သလို ပန္းအမည္ ငါးမ်ိဳး ျပည့္ရင္ ေက်ာင္းသားရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ကို စူးစမ္းေလ႔လာႏိုင္စြမ္း အျပည့္ရိွတဲ႕အတြက္ အမွတ္ျပည့္ရသင့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ “သည္/၏” မလြဲ၊ “ၾကက္တူေ႐ြး ႏႈတ္တိုက္”၊ “အာဂံုရမွ အာဂလူ”လို႕ သတ္မွတ္ထားၾကေလသလား ဗ်ာ။

 “စာသင္တာ အတန္းေအာင္ဖို႔ သက္သက္လား”  

        ဒါေပမယ္႔ ေနာက္တစ္ဘက္မွာက်ျပန္ေတာ႔ ေက်ာင္းသား၊
 ေက်ာင္သူမ်ားကလည္း မိမိတို႔ သင္ယူထားတဲ႔ အေၾကာင္း အရာမ်ားကို မိမိပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ မည္သို႔ဆက္စပ္ ပတ္သက္မႈရိွသလဲ၊ သင္ခန္းစာမ်ားက မိမိဘဝကို မည္သို႔ တိုက္႐ိုက္ (သို႔) သြယ္ဝိုက္ အက်ိဳးျပဳသလဲဆိုတာ ေလ႔လာဆန္းစစ္ ၾကဖို႔လိုပါတယ္။ သင္ၾကားလိုက္တဲ႔ စာကို အလြတ္ရ လွ်င္၊ စားေမးပြဲ ေျဖဆိုေအာင္ျမင္လွ်င္ပဲ မိမိတို႔ တာဝန္ေက်ၿပီဟု မမွတ္ယူၾကဘဲ၊ အမွန္တကယ္ တတ္သိ နားလည္လာ ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ၾကဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥမွာ အင္မတန္ အားနည္းေနတာ ျမင္ေတြ႕ေနရပါတယ္။

“မေျဖတဲ႔သူနဲ႔ ေသတဲ႔သူ ”

     ဒီေနရာမွာ ေက်ာင္းသားမ်ားဘက္က အားထုတ္မႈ နည္းလာရတဲ႔ အေၾကာင္းရင္းကလည္း မွားယြင္းခဲ႔တဲ႔ စဥ္ဆက္မျပတ္ အကဲခတ္ကာ ဘက္စံုပညာအရည္အခ်င္းမွတ္တမ္းခ်ဳပ္ (CPR, comprehensive personal record) ဆိုတဲ႔ မွတ္တမ္းနဲ႔ အတန္းတင္ ေပးခဲ႔တဲ႔စနစ္ႀကီးကို က်င့္သံုးကတည္းကပါ။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက စတင္ က်င့္သံုးလာလိုက္တာ ခုခ်ိန္ထိ ဆိုရပါဦးမယ္။ လပါတ္စာေမးပြဲမ်ား၊ ႏွစ္ဝက္စာေမးပြဲ၊ ႏွစ္ဆံုးစာေမးပြဲေတြမွာ ေမးခြန္းလိုက္ မထြက္႐ံုတမယ္ ကြက္တိ သင္၊ ေက်ာင္းသားမ်ားကလည္း ျဖတ္ၫွပ္ကပ္ က်က္နဲ႔ ခ်ီတက္လာခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္ ေက်ာင္းသား အားလံုးနည္းပါးဟာ နဝမတန္း (၉တန္း) ေအာင္သည္အထိ “မေအာင္မရိွ ငါ႔တပည့္” “မေျဖတဲ႔သူနဲ႔ ေသတဲ႔သူပဲ က်မယ္” ဆိုတဲ႔ ပညာေရး အေမွာင္ေခတ္ႀကီးကို ျဖတ္သန္းလာလိုက္ၾကတာ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ ၾကာခဲ႔ပါၿပီ။ (ယခုစာသင္ႏွစ္ မွာလည္း သူငယ္တန္းမွ ၇တန္းထိ အက်မရိွေစဖို႔ ၫႊန္ၾကားထားေၾကာင္း သိရပါတယ္)

“ကုစား ”
    ဒီျပႆနာအတြက္ အေျခခံပညာ (မူ/လယ္/ထက္)က ဆရာ၊ ဆရာမေတြ ေမးၾကည့္ျပန္ေတာ႔လည္း သူတို႔မွာလည္း သူတို႔ရဲ႕ အခက္အခဲနဲ႔ သူတို႔ပါ။ အပတ္စဥ္ (သို႔) လစဥ္ စာေမးပြဲေတြမွာ “မေအာင္”ရင္ “ေအာင္” ေအာင္ ထပ္သင္ရမတဲ႔။ “ကုစား” စာေမးပြဲ ထပ္ေျဖခိုင္း၊ ထပ္စစ္ခိုင္းသတဲ႔။ ကုစားဆိုတာ ၅၀မွတ္ဖိုး ေမးခြန္းမွာ ၂၀မွတ္ မရတဲ႔သူေတြကို ျပန္သင္၊ ျပန္စစ္လုပ္ရတာ ျဖစ္ပါသတဲ႔။ အေစာပိုင္းမွာ ေမးခြန္း အသစ္ ထုတ္ခိုင္းခဲ႔ေပမယ္႔ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ “ေမးခြန္းေဟာင္းေတာင္ မေျဖနိုင္လို႔က်တာ အသစ္ မထုတ္နဲ႔ေတာ႔၊ အေဟာင္းကိုသာ ျပန္ေျဖခိုင္းလိုက္”လို႔ ၫႊန္ၾကားျပန္ပါသတဲ႔။ ဒါမွ မေအာင္ရင္ သင္ၾကားပို႕ခ်သူသာ ညံ့ဖ်င္းတယ္လို႔ မွတ္ယူကာ ဆရာ၊ ဆရာမ မ်ားခင္ဗ်ာ ထုေခ်လႊာ တင္ၾကရပါသတဲ႔။ လပတ္ စာေမးပြဲ ေအာင္သြားသူေတြကို အသစ္ ဆက္သင္ရတာက တစ္လုပ္၊ ႐ံႈးထားတဲ႔ သူေတြကို အေဟာင္းျပန္သင္၊ ကုစား ထပ္စစ္ရတာက တစ္လုပ္နဲ႔ ႐ႈပ္္လာေတာ႔ “မေအာင္မ႐ိွ ငါတပည့္” ျဖစ္ပါေလေရာတဲ႔။

ဒီလို မမွန္ကန္တဲ႔ ၫႊန္ၾကားခ်က္ေတြကို ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကလည္း အမ်ားသိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္သင့္သလို မိဘမ်ားနဲ႔ ပညာေရးကို စိတ္ဝင္တစား ေဆာင္႐ြက္ၾကသူအားလံုး ပူးေပါင္းကာ တိုက္ဖ်က္ၾကဖို႔ သင့္ပါၿပီ။

“ေအာင္ခ်က္ရာခို္င္ႏႈန္း”

   ေနာက္ ေအာင္ခ်က္ရာခိုင္ႏႈန္း ဘယ္ေလာက္ရိွရမယ္ ဆိုတာႀကီးကလည္း အံ႕အားသင့္စရာပါ။ စာသင္ၾကားျခင္း ဆိုတာကို ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ တုိင္းတာျခင္းဟာ အင္မတန္ စိတ္ပ်က္စရာပါ။ အရည္အခ်င္းနဲ႔ အေရအတြက္ကို ပံုေသနည္း ထားကာ တြက္ခ်က္ဖို႔ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ အတန္း တစ္တန္းနဲ႔ တစ္တန္း၊ တစ္ေက်ာင္းနဲ႔ တစ္ေက်ာင္း၊ ေဒသတစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ေက်ာင္းသား/ေက်ာင္းသူမ်ားရဲ႕ အရည္အခ်င္း၊ ဆရာ/ဆရာမမ်ားရဲ႕ အရည္အခ်င္း၊ မိဘမ်ားရဲ႕ပံ႕ပိုးႏိုင္မႈ စတာေတြ မတူႏိုင္တာမို႕ ႀကိတ္ႏႈန္း၊ ပွ်မ္းမွ် တြက္ခ်က္ ႏိႈင္းယွဥ္ျခင္းဟာ အလုပ္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ တစ္ေက်ာင္းခ်င္း (သို႔) ေဒသတစ္ခုခ်င္း အေနျဖင့္သာ အကဲျဖတ္သင့္ေပမယ္႔ တစ္ႏိုင္ငံလံုး ေအာင္ခ်က္ဘယ္ေလာက္၊ ဘယ္ရာခိုင္ႏႈန္းဆိုတာ မျဖစ္သင့္ပါ။ ရာခိုင္ႏႈန္းကို မွတ္တမ္းမွတ္ရာအျဖစ္ ထားဖို႔နဲ႔ သင္ၾကားမႈ၊ သင္ယူမႈရဲ႕ အားနည္းခ်က္ အားသာခ်က္ကို တြက္ခ်င့္ဖို႔သာ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။

“ကိုလိုနီေခတ္ ပညာေရး အဆင့္ေလာက္သာ ”

  ဒါေပမယ္႕ ဒီအခ်က္ေတြကို အေလးမထားပဲ မႏွစ္က ရာခိုင္ႏႈန္း ဘယ္ေလာက္မို႔ ဒီနွစ္ ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ ရမယ္၊ အဲဒီရာခိုင္းႏႈန္းမ်ိုဳး ဆက္ရဖို႔၊ ရာခိုင္ႏႈန္းတိုးဖို႔ဆိုကာ “မေအာင္” “ေအာင္”ေအာင္လို႔ moderation လုပ္ေနတာ ေတာ႔ျဖင့္ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို moderation လုပ္ အမွတ္ျဖည့္၊ အေအာင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီသူေတြကို တကၠသိုလ္ကို ပို႔လိုက္ၾကပါတယ္။ တကၠသုိလ္ေရာက္ျပန္ေတာ႔ တကၠသိုလ္ဆိုတာကလည္း ေရႊေက်ာင္းေျပာင္ေျပာင္၊ ဝမ္းေခါင္ေခါင္ပါ။ ေခတ္နဲ႔ ေလ်ာ္ညီတဲ႔ သင္ရိုးၫႊန္းတမ္း၊ သင္႐ိုးမာတိကာ၊ သင္ေထာက္ကူ ပစၥည္း၊ အဆင့္မီ စာၾကည့္တိုက္၊ internet access center စတာေတြနဲ႔ ဆရာ/ဆရာမမ်ားရဲ႕ အရည္အခ်င္း မျပည့္မီမႈ စတာေတြနဲ႔ ေပါင္းလိုက္ေတာ႔ လက္ရိွ ဘြဲ႕ရ ပညာမတတ္ေတြဆိုတာ ေပၚလာတာေပါ႕။ အဲဒီေတာ႔ အရည္အခ်င္း ႐ိွ၊ မ႐ိွက အဓိကလား၊ အေရအတြက္ ျပည့္မီေရးက အဓိကလား စဥ္းစားရပါမယ္။ “ဘူးေပါက္တာမလိုခ်င္ ေရပါတာပဲ လိုခ်င္” ဆိုသူမ်ားက “အေရအတြက္မွသည္ အရည္အခ်င္းဆီသို႔”ဆိုကာ ေအာင္ခ်က္ကို အေရအတြက္နဲ႔ ေမြးထုတ္ ေနဦးမယ္ ဆိုရင္ေတာ႔ ကိုလိုနီေခတ္ ပညာေရးအဆင့္ ေလာက္ပဲ ရပါမယ္။

“ရာႏႈန္းျပည့္ ”

  တစ္ခါက နယ္တကၠသိုလ္ အေဝးသင္ဌာနခြဲ တစ္ခုမွာ ရာႏႈန္းျပည့္(၁၀၀%) က်လို႔ ထုေခ်လႊာ တင္ခိုင္းခံရတာ ႀကံဳခဲ႔ရဘူး ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားႏွစ္ေယာက္ပဲရိွတဲ႔ အတန္းမွာပါ။ စာမႀကိဳးစားလို႔ က်တာက တစ္ေယာက္၊ စာေမးပြဲ လာေရာက္ မေျဖဆိုျဖစ္တာက တစ္ေယာက္နဲ႔ ရာႏႈန္းျပည့္ က်ပါေလေရာ။ အဲဒီေက်ာင္းသား ႏွစ္ေယာက္ အတြက္ သင္ၾကားပို႕ခ်သူမ်ားကို ထုေခ်လႊာ တင္ခိုင္းပါသတဲ႔။ ႏွစ္ေယာက္တည္းရိွတဲ႔ အတန္းမွာ ႏွစ္ေယာက္လုံး ေအာင္ရင္ေကာ ၁၀၀% ရာႏႈန္းျပည့္ ေအာင္လို႔ ယုတၱိမတန္ဖူးဆိုကာ ထုေခ်လႊာမ်ား ေတာင္းဦးမလား မေျပာတတ္။ ႀကိဳးစားသူ၊ ထူးခၽြန္သူ မ်ားတဲ႔ႏွစ္မွာ ရာႏႈန္းေကာင္းႏိုင္ေပမယ္႔ နည္းတဲ႔ႏွစ္မွာေတာ႔ ရာႏႈန္းက်မွာပါပဲ။ ဒါကို ႏွစ္အလိုက္ တန္းၫိွစာရာ မလိုပါ။

“လက္ပိုက္ၾကည့္ေနခဲ႔ၾက ”

   ေနာက္တစ္ခ်က္က မိဘမ်ားဘက္ကလည္း ဒီစနစ္မေကာင္းဘူးဆိုတာ မသိလို႔လား၊ သိသူမ်ားကလည္း မေျပာသာ တဲ႔ ေခတ္မို႔လား၊ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိသားသမီး တစ္ႏွစ္တစ္တန္း မွန္မွန္ေအာင္ေနတာ ဘာမႀကိဳက္စရာမ်ား ရိွသလဲလို႔ ေတြးထား ၾကေလသလား။ ထစ္ကနဲရိွ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို အျပစ္တင္ေစာၾကသူမ်ားဟာ ဒီစံနစ္ကို ခ်မွတ္္ခိုင္းသူမ်ား ကိုေတာ႔ျဖင့္ ဘာေၾကာင့္ မေဝဖန္ခဲ႔ၾကသလဲ၊ အျပစ္မေျပာခဲ႔ၾကသလဲ၊ အခြင့္ မသာခဲ႔ၾက႐ံုနဲ႔ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနခဲ႔ၾကသလား။
  ေနာက္တစ္ခ်က္က မိဘပ႔ံပိုးမႈ ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေစတနာမွန္တဲ႔ အရည္အခ်င္းျပည့္တဲ႔ ဆရာ၊ ဆရာမေတြနဲ႔ ႀကံဳရသူ ဆိုလွ်င္ေတာင္မွ ေက်ာင္းသား/သူမ်ားကိုယ္တုိင္ သိခ်င္တတ္ခ်င္စိတ္ရိွဖို႔က အေရးႀကီးလွပါတယ္။
 ကိုယ္တိုင္က လည္း စာလိုခ်င္သူ၊ ပညာလိုခ်င္သူ ဆိုလွ်င္ေတာ႔ စံနစ္ဆိုးရဲ႕ သားေကာင္ဘဝကေန လြတ္ေအာင္ ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ၾကမွာပါ။ လက္႐ိွ အေနအထားအရေတာ႔ ႐ုန္းမထြက္ႏိုင္ သူသာ မ်ားပါတယ္။ စာက်က္ႏိုင္လို႔၊ စာရလို႔ အတန္း ေအာင္ခဲ႔ရင္ေတာင္ အမွန္တကယ္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းမႈ ႐ိွ မ႐ိွကိုျဖင့္ သံသယ ဝင္စရာပါ။
   မိဘမ်ားကလည္း မိမိသားသမီး အရည္အခ်င္း မွီတာ၊ မမွီတာ မဆန္းစစ္ၾကေတာ႔ပဲ အတန္းတက္ေရးကို နည္းမ်ိဳးစံု သံုးၾကျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ အားလံုးေသာ မိဘ၊ ဆရာ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားဟာ ဒီစနစ္ဆိုးႀကီးကို ႀကိဳက္ႀကိဳက္၊ မႀကိဳက္ႀကိဳက္ လက္ခံလာခဲ႔ၾကရတာ ေတာ႔ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုစာနီးပါးေလာက္ ၾကာပါေလေရာ။ တခ်ိဳ႕မ်ားဆို ဆယ္တန္း ေရာက္လာ တာေတာင္ ခုနစ္(၇)အလီကို မွန္ေအာင္ မရတဲ႔လူနဲ႔၊ (၂၀) ထဲက (၈) ႏႈတ္ဖို႔ လက္ေထာင္ ေျခေထာက္ေထာင္နဲ႔ ျဖစ္လာ ပါေလေရာ။ မယံုမ႐ိွပါနဲ႔၊ က်ေနာ္႔ ကုိယ္ေတြ႕မို႕ပါ။ ေျပာမယံု ကိုယ္တိုင္ ႀကံဳဘူးသူေတြလည္း ရိွၾကမွာပါ။ ဒီလို ေက်ာင္းသားေတြသာ မ်ားလာလွ်င္ျဖင့္ အနာဂါတ္အေရး ရင္ေမာစရာပါ။ ေရာက္ေနတဲ႔ အသက္အရြယ္၊ အတန္းနဲ႔ တတ္သိနားလည္မႈတို႔ ကိုက္ညီမႈ ရိွဖုိ႔ရန္ဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးလွပါတယ္။

“ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ ”
         ပညာေရး နိမ္႔က်ေနရတဲ႔ အေၾကာင္းမ်ားစြာထဲမွာအဓိကအခ်က္တစ္ခ်က္ကေတာ႔
 ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ “ပညာ” အေပၚမွာ စိတ္ဝင္စားမႈနဲ႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ အားနည္းျခင္းလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားဆိုလွ်င္ စာသင္ခ်ိန္ အမ်ားစုမွာ စာသင္ခန္းထဲ မရိွၾကပါဘူး။ စာေမးပြဲႀကီးအတြက္ အမွတ္တိုက္႐ိုက္ရမယ္႔ practical နဲ႔ tutoial ခ်ိန္ေတြမွာသာ မပ်က္မကြက္ တက္ေနၾကၿပီး lecture ခ်ိန္ေတြမွာ သိပ္မတက္ၾကေတာ႔တာ ျမင္မေကာင္းေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေက်ာင္းတြင္းမွာဆို ကဲင္တင္း(canteen) ေတြမွာနဲ႔ ေက်ာင္းျပင္မွာဆို ပန္းၿခံေတြ၊ ႐ုပ္႐ွင္႐ံုေတြ၊ အပန္းေျဖ ကစားကြင္းေတြမွအစ အေအးခန္း ဧည့္ရိပ္သာ မ်ားအထိ ေရာက္ေနၾကတာ အားလံုးအသိပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းစာကိုသာ စိတ္မဝင္စား ႐ံုမက ကိုယ္႔ပတ္ဝန္းက်င္ကိုပင္ စိတ္ဝင္စားမႈ အားနည္းေနတာကို အံ႔အားသင့္ဖြယ္၊ ရင္နွင့္ဖြယ္ ျမင္ေတြ႕ ခဲ႕႔ရပါတယ္။ တစ္ရက္မွာ တကၠသိုလ္ဝင္တန္းတက္ေနတဲ႔ ေက်ာင္းသား(ရန္ကုန္)အခ်ိဳ႕ကို စာသင္ေပးရင္း အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုနဲ႔ တိုက္ဆုိင္လို႔ ေမးမိသြားပါတယ္။ “အေရွ႕အရပ္နဲ႕ အေနာက္အရပ္က ဘယ္မွာလဲ” လို႔။ ဒီေမးခြန္းဟာ ေမးစရာ လိုလို႔လား ထင္ရင္ေတာ႔ ရန္ကုန္က ေက်ာင္သားမ်ားကိုေတာ႔ ကိုယ္တုိင္ ေမးၾကည့္ၾကပါဦး ခင္ဗ်ာ။

“စာေပ မက်”
   က်ေနာ္႔ကို ေက်ာင္းသားမ်ား ျပန္ေျဖတာက “အေရွ႕” ဆိုတာ သူတို႔ “မ်က္ႏွာမူထားရာ အရပ္”တဲ႔။ “အေနာက္”ဆိုတာ သူတို႔ “ေနာက္ေက်ာဘက္အရပ္” တဲ႔။ အမွန္မွာေတာ႔ မ်က္ႏွာမူရာအရပ္ အတြက္ “အ” မထည့္ပဲ “ေရွ႕” လို႔သံုးၿပီး အရပ္မ်က္နွာအတြက္ေတာ႔ “အေရွ႕”လို႔ သံုးမွ မွန္မွာပါ။ ထားပါေတာ႔ သူ႔အရပ္နဲ႔ သူ႕ဇာတ္၊ သူ႕ေဒသစကားအရ မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္က ဒါကိုေမးတာမဟုတ္ဘူးလို႔၊ ေမးခ်င္တာက “အေရွ႕၊ အေနာက္၊ ေတာင္၊ ေျမာက္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ” လို႔ ေျပာျပပါတယ္။ ဒီေတာ႔ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္က “ေနထြက္ရာ အရပ္ကို အေရွ႕ပါ” တဲ႔၊ “ေနဝင္တဲ႔ အရပ္ကို အေနာက္ပါ” တဲ႔။ “ဒါဆို ေျမာက္နဲ႔ ေတာင္ကေကာကြာ”လို႔ က်ေနာ္ ဆက္ေမးလိုက္ရင္း ကိုယ္႔ဟာကိုယ္လည္း ေတြးမိပါတယ္။ သူတို႔ ငယ္ငယ္ က်က္ခဲ႔၊ ဆိုခဲ႔တာေလး အမွတ္ရသြားဟန္တူရဲ႕လို႕။ “ေနထြက္ရာ အရပ္ကို မ်က္ႏွာမူပါ၊ လက္ႏွစ္ဘက္ကို ေဘးသို႕ ဆန္႔တန္းပါ၊” ဆိုတဲ႔ စာသားေလးကိုေပါ႔။ ဒါဆိုရင္ေတာ႔ လက္ယာဘက္ကို ေတာင္အရပ္၊ လက္ဝဲဘက္ကို ေျမာက္အရပ္လို႔ ေျဖၾကေတာ႔မွာေပါ႔။ ငယ္ငယ္ မွတ္က နားလည္ထားထားတာေတြ အမွတ္ရလာၿပီဆို ဝမ္းသာမယ္ႀကံကာရိွေသး ေက်ာင္းသားေလးတစ္ေယာက္က ဆက္ေျဖပါတယ္။ “ဆရာ၊ ေျမာက္အရပ္က ဒီမွာ”တဲ႔ ဆိုကာ အေပၚကို လက္ၫိႈး ထိုးျပပါတယ္။ “ေတာင္အရပ္က ေအာက္ပါ” တဲ႔။ “ဟိုက္….. ဘာျဖစ္လို႔ ေျမာက္အရပ္က အေပၚ ေရာက္ေနရတာလဲ” ဆိုေတာ႔ “အို ဆရာကလည္း၊ ငယ္ငယ္က ပထဝီဝင္မွာ သင္ရတယ္ေလ၊ ဆရာ”တဲ႔၊ “ေျမပံုမွာ အထက္က ေျမာက္၊ ေအာက္က ေတာင္ေလ”တဲ႔။ ေကာင္းၾကေရာဗ်ာ။ က်ေနာ္ ေခတ္စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ အရမ္းအရမ္းကို စိတ္ေလသြားတယ္ဗ်ာ။ ကုေဋရွစ္ဆယ္ သူေဌးသားကို က်ေနာ္ ျဖတ္ကနဲ သတိရသြားမိတယ္။ ကုေဋရွစ္ဆယ္ သူေဌးသားကို မိဘက ေက်ာင္းမထားခဲ႔လို႔၊ “စာေပ မက်” ခဲ႕လို႔ “အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ဘယ္မွာ” မခြဲျခားႏိုင္ခဲ႔တာေလ။
 ခုေတာ႔ မိဘကစာေပ“က်” ေအာင္ ေက်ာင္းထားပါရဲ႕နဲ႕ဗ်ာ..။ ျဖစ္မွ ျဖစ္ရေလတယ္။

“အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ဘယ္မွာ” 
    ဒီ “အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ဘယ္မွာ” မသိျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးဆက္ကို စဥ္းစားလိုက္ ေတာ႕ အင္မတန္ ရင္ေလးဖြယ္အေျခအေနကို ျမင္ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ “အေရွ႕အေနာက္” မသိတဲ႔ေက်ာင္းသား ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ရိွလို႔လဲ ေစာဒကတက္ႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ဆိုလိုတာက ဒီ“အေရွ႕အေနာက္” မေျဖႏိုင္တဲ႔ အျဖစ္က ဥပမာအျဖစ္ ေျပာခ်င္တာပါ။ အဓိက ေျပာခ်င္တာက သင္ၾကားမႈနဲ႔ သင္ယူမႈေတြ အံေခ်ာ္ေနမႈေတြကို တင္ျပခ်င္တာပါ။ ဆားတံုဆရာေတာ္ ဆိုလိုခဲ႔တာလည္း အေရွ႕အေနာက္ သက္သက္ကို ေျပာလိုရင္းမဟုတ္ပဲ ေလာကအေၾကာင္း၊ ဘဝအေၾကာင္း သိသင့္၊ သိအပ္၊ သိေကာင္းစရာ ဝိဇၨာ၊ သိပၸ လူ႕ကိစၥပညာရပ္ မ်ားကုိ ဆိုလိုတယ္လို႔ နားလည္မိပါတယ္။

“ပညာသင္ယူရျခင္းရဲ႕ မူလရည္မွန္းခ်က္ ”
       ဒါေၾကာင့္ သင္ၾကားသူမ်ားဘက္က ထိေရာက္တဲ႔ သင္ၾကားမႈ ေပးႏိုင္ဖို႔လိုသလို သင္ယူသူမ်ားဘက္မွလည္း စာေမးပြဲေအာင္ရုံ၊ အတန္းတက္ရံု၊ အမွတ္ေကာင္းရံု အတြက္သာ အဓိကမထားပဲ ပညာသင္ယူရျခင္းရဲ႕ မူလရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကရပါမယ္။ပညာသင္ယူရျခင္းရဲ႕ မူလရည္မွန္းခ်က္မ်ားကေတာ႔
(၁) critical thinking skill ေ၀ဖန္ပုိင္းျခားသံုးသပ္ႏုိင္ေသာစြမ္းရည္၊
(၂) decision making skill ဆံုးျဖတ္ႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၃) problem solving skill ျပသနာေျဖရွင္းႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၄) creative skill တီထြင္ႀကံဆႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၅) synthesis skill ေပါင္းစပ္ႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၆) analytical skill ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၇) self-study skill ကုိယ္တုိင္ေလ့လာႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
 (၈) communication skill ေျပာဆုိဆက္သြယ္ႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၉) consideration skill စိတ္ဓာတ္ရင့္က်က္တည္ၿငိမ္ႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
 (၁၀) control skill ထိန္းသိမ္းႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
(၁၁) leadership skill ေခါင္းေဆာင္ႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊
 (၁၂) management skill စီမံခန္႕ခဲြႏုိင္စြမ္းေသာ ကၽြမ္းက်င္မႈ
       တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အနာဂါတ္ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ရာမွာ အထက္ပါစြမ္းရည္မ်ားကို ရ႐ိွေစႏိုင္မယ္႔ သင္ၾကားမႈ သင္ယူမႈပုံစံမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္သလို မိဘ၊ ဆရာ၊ ေက်ာင္းသား တက္ညီလက္ညီ ဝိုင္းဝန္း ႀကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔မွသာ ပညာရည္ျပည့္ လူ႕အသိုင္းအဝိုင္းကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာျဖစ္ၿပီး ေအးခ်မ္းသာယာ၊ စည္ပင္ဝေျပာေသာ အနာဂါတ္ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေရးဟာ ႏိုင္ငံ႔အေရး၊ ႏိုင္ငံသားတိုင္းအေရး ျဖစ္ပါတယ္။ “အိမ္တိုင္းမွာ ေက်ာင္းသား ရိွသည္”။ ထို႔ေၾကာင့္ “ အားလံုးမွာ တာဝန္ရိွသည္” လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။
                               ေဇာ္မ်ိဳးလိႈင္ (ဒဂံုတကၠသိုလ္) 
                        လူထုပံုရိပ္ သတင္းဂ်ာနယ္ (Vol.1, No.35)