 |
| ေဆာင္းပါး႐ွင္- ဘုန္းေက်ာ္ |
ဒီႏွစ္မွာ ၀မ္းသာစရာသတင္းေတြကိုလည္း ေတြ႔ရသလို႔ ၀မ္းနည္းရာေကာင္းတဲ့သတင္းေတြကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဦးသိန္း စိန္ နဲ႔ ေဒၚစုတို႔ေျပလည္းၿပီး သင့္ျမတ္ေနတာက ၀မ္းသာစရာပါ။ ဒိထက္ပုိၿပီး ၀မ္းသာစရာေကာင္းတာက ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ခ်မ္းသာလာဖို႔လမ္းကုိ စတင္ေနလို႔ပါပဲ။
ေလာကမွာ အေကာင္းနဲ႔အဆုိး၊ အျပဳနဲ႔အဖ်က္က တြန္ ့တြဲေနတာ သဘာ၀ဆုိေပမဲ့....ဆုိးေနတဲ့ကိစၥေတြကုိ အေကာင္း ျဖစ္ေအာင္ျပဳျပင္လို႔လြယ္ပါတယ္။ အဖ်က္သမားကို အျပဳသမားျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ဖို႔မခဲယဥ္ပါဘူး။
အစုိးရနဲ႔အတိုက္အခံ အသံညီေနေပမဲ့ ေအာက္ေျခက ၀န္ထမ္းေတြဟာ အဖ်က္သလားလို႔ေတာင္ေမးရမလုိပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဦးေအာင္မင္းေျပာတဲ့ သူတို႔အစုိးရအဖြဲ႔ထဲ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္သြားမဲ့ လူေတြရွိေနတယ္လို႔ေျပာတာျဖစ္မယ္။ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္္တဲ့ အဖ်က္သမားနဲ႔အဆုိးဆုံးျဖစ္ေနတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြကို ခင္ဗ်ားတို႔လည္း သတိထားမိမွာပါ။ ဒါကေတာ့ မုံရြာ ေၾကးနီစီမံကိန္းက ငို႐ႈိက္သံေတြနဲ႔ေျမေတြ၊ အိမ္ေတြကုိ ဘူဒုိဇာနဲ႔ထုိးၿပီး ဖယ္ရွားေနတဲ့အရာေတြပါ။
ဒီျမင္ကြင္းေတြက မီဒီယာပြင့္လင္းလာလို႔ျမင္ေနရေပမဲ့ မီဒီယာသမားေတြလက္လွမ္းမမီတဲ့ ေနရာေတြလည္း အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။
တကယ္တမ္းဆုိရင္ မုံရြာေၾကးနီစီမံကိန္းကုိ သတၱဳတြင္း၀န္ႀကီးကုိယ္တုိင္ကြင္းဆင္းၿပီး ေဒသခံေတြရဲ႕အသံေတြကုိ နားေထာင္သင့္တယ္။ အခုေတာ့ မုိင္းမန္ေနဂ်ာကပဲ ေျပာတာေတာ့ သဘာ၀လုံး၀ မၾကပါဘူး။ သူကပဲ ေဒသခံေတြနဲ႔ အဆင္ေျပေအာင္ ညႇိႏႈိင္းမယ္။ စီမံကိန္းကုိေတာင္ မရပ္ႏုိင္ဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လုိေတာ့ မုိင္းက ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ မႈကို အေထာက္အကူျပဳလို႔ဆုိၿပီး ဆင္ေျခေပးပါတယ္။ သူေျပာတာကလည္း မွန္တယ္။ မုိင္းကေန ၀င္ေငြရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ မုံရြာေဒသခံေတြပိုင္တဲ့ ေျမေနရာမွာတူးတာအျပင္ သူတို႔ရဲ႕ဘုိးဘြာပုိင္ေျမေတြကေန အေ၀းကုိေတာင္ ဖယ္ေပးရ တာကို စာနာမႈမရွိ ေျပာတဲ့စကားကေတာ့ သဘာ၀လုံး၀မၾကပါဘူး။ အကယ္၍သာ မုိင္းမန္ေနဂ်ာလုပ္တဲ့သူက မုံရြာေဒ သခံေတြရဲ႕ေနရာမွာသာ ရွိေနမယ္ဆုိရင္ ဘယ္လုိခံစားရမလဲ မသိဘူး။
လူဘ၀မွာ အေရးႀကီးဆုံးက အစားအစာ၊ ေနစရာအိမ္နဲ႔အ၀တ္အစားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆုိရင္ ေၾကးနီစီမံကိန္းေၾကာင့္ မုံရြာေဒသခံေတြ ေနစရာမဲ့ေတာ့မယ္။ ၿပီးရင္ လုပ္ကုိင္စားေသာက္စရာ ေျမေနရာလည္း မဲ့ေတာ့မယ္။ ဒါေတြမဲ့ၿပီးဆုိရင္ ဘယ္လုိမ်ဳိးအ၀တ္အစား၀ယ္ဖို႔ပိုက္ဆံရေတာ့မွာလဲ။ ေၾကးနီစီမံကိန္းကေန ေပးတဲ့ေငြနဲ႔ေဒသခံေတြ ဘယ္လုိမ်ဳိးတသက္ လုံးစားမလဲ။
အစုိးရကေပးတဲ့ သူတို႔အတြက္ေရြးခ်ယ္စရာဆုိတာက အင္မတန္ကုိ နည္းပါးလွတယ္။
ရြာသားေတြေတာင္းေနတာက စီမံကိန္းကုိ ဖ်က္ေပးပါ။ သူတို႔ရြာေတြကုိ မေရႊ႕ခ်င္ဘူး။ ဒါပဲ။
ဒီကိစၥကုိ ၈၈-မ်ဳိးဆက္လို႔ေခၚတဲ့ ကုိဂ်င္မီတို႔အဖြဲ႔က ဆႏၵျပၿပီးမေတာင္းနဲ႔ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိေတာင္းရမွာလဲလို႔ေတာင္ ေမးရေတာ့မယ္။ ကုိဂ်င္မီတို႔အဖြဲ႔ဟာ ေဒသခံေတြရဲ႕ခံစားခ်က္ကုိ နားမလည္လို႔လုပ္တာပဲ။ ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာက မုိင္းေတြ ဘယ္လုိစီမံခန္ ့ခြဲလဲဆုိတဲ့ ဗဟုသုတကုိလည္းမသိဘူး။ ရြာသားေတြရဲ႕မ်က္ရည္ေတြဟာ စိတ္မေကာင္းျဖစ္လို႔ က်တဲ့ မ်ည္ရယ္ေတြ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ဘ၀ျဖစ္တဲ့ေျမေတြကုိ သိမ္းမွေတာ့ အားနည္းတဲ့လူေတြက မ်က္ရည္ကလြဲလို႔ ဘာနဲ႔အစားထုိး တင္ျပရမွာလဲ။
သူတို႔လုိပဲ.... က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္ကေန ဖယ္ေပးရတဲ့လူေတြ... လယ္ေျမေတြအသိမ္းခံရတဲ့ လူေတြရဲ႕ မ်က္ရည္ေတြဟာ လည္း ဘ၀နဲ႔ရင္းၿပီး က်တဲ့မ်က္ရည္ေတြပါ။ ဒါေတြကုိ အစုိးရေကာ အတိုက္အခံေကာ ၈၈-လို႔ေခၚတဲ့လူေတြပါ အားလုံး ရင္နဲ႔ခံစာၿပီးမွ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ခ်ေစခ်င္တယ္။
ေၾကးနီးစီမံကိန္းအတြက္ တရုတ္ Company က ေျမတစ္ဧကအတြက္ ေဒၚလာ သုံးေထာင့္ငါးရာေပးပါတယ္။ ေလွ်ာ္ေၾကး အျဖစ္ပါ။ အပုိင္သိမ္းတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ငွားရမ္းခလို႔ေျပာပါတယ္။ ဒါကုိ ဦးပိုင္က ေခါင္းပုံျဖတ္ၿပီး ေျမပုိင္ရွင္ေတြကုိ တစ္ဧကအတြက္ သုံးသိန္းေပးတယ္။ သုံးသိန္းဆုိတာက ေဒၚလာသုံးရာေက်ာ္ေလးပါ။ ဆုိေတာ့ က်န္တဲ့ ေဒၚလာသုံး ေထာင္ေက်ာ္ကုိ ဘယ္သူေတြယူသြားလဲ။ ျမန္မာေငြနဲ႔ဆုိရင္ သိန္းသုံးဆယ္နီးပါပဲ။ တခ်ဳိ႕လယ္သမားေတြဆုိရင္ လယ္ ဧကေပါင္းမ်ားစြာပိုင္တယ္။ သူတို႔ရသင့္ေျမဧကအတြက္ သိန္းေလးငါးေျခာက္ေလာက္ေတာ့ ငွားရမ္းခအျဖစ္ရသင့္တယ္။ ဒီေငြရရင္ သူတို႔အေနနဲ႔အျခားေနရာမွာ သြားၿပီး ၊ လယ္ေတြ၀ယ္ၿပီး ၊ ဘ၀သစ္ကုိထူေထာင္လို႔ေတာင္ရတယ္။ အခုေတာ့ သူတို႔ရတဲ့ေငြက တျပားႏွစ္ပဲနဲ႔ဆုိေတာ့ သူတို႔ေျပာေနတဲ့ စီမံကိန္းရပ္ပါဆုိတဲ့စကားက အရမ္းကုိမွန္ပါတယ္။
ေၾကးနီစီမံကိန္းကုိ ေဒၚလာ သန္းေထာင္ေက်ာ္တန္တဲ့ စီမံကိန္းအျဖစ္ တုိးခ်ဲ႕ဖို ့ျဖစ္ေတာ့ ေျမေတြလုိပါတယ္။ ဒီေျမေတြ ကေန သန္းေထာင္ေက်ာ္ခ်ီၿပီ အျမတ္ေငြကုိ ဦးပိုင္နဲ႔အစုိးရကပဲ ရပါေတာ့မယ္။
ေနာက္ၿပီး စီမံကိန္းမွာ ေဒသခံလယ္သမားေတြကို အလုပ္အကုိင္ေပးမႈက အင္မတန္မရွိသေလာက္ပဲ။ ေပးတဲ့လစာက လည္း အရမ္းကုိနဲတယ္။ ဆုိေတာ့ ဆင္းရဲလွတဲ့ရြာသားေတြပဲ အရႈံးနဲ႔ရင္ဆုိင္ရတယ္။ သူတို႔ဘ၀ေတြကုိ ကယ္တင္ဖို႔ မစဥ္းစားဘဲ၊ ဖ်က္ဆီးျပစ္ဖို႔ေလာက္စဥ္းစားသလုိျဖစ္ေနၿပီ။ ၿပီးေတာ့ ငါတို႔ကုိ လူထုက ၾကည္ညိဳေနတာကုိ အခြင့္အ ေကာင္းယူၿပီး လယ္သမားေတြဘက္ကမရပ္ဘဲ အစုိးရဘက္ကရပ္တဲ့ ကုိဂ်င္မီတို႔အဖြဲ႔ကုိ ေမးခြန္းထုတ္ရပါေတာ့မယ္။ ဒါကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ေနတဲ့လူလား၊ ခင္ဗ်ားတို႔ ဆရာႀကီးလုပ္ခ်င္ေနတဲ့လူေတြလားလို႔ ေမးရေတာ့မယ္။
ၾသစေတ်းလ်ႏုိင္ငံမွာ Multinational companies ႀကီးေတြ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းကိုလုပ္ၾကတယ္။ သူတို႔က ေဒသ ခံလယ္သမားေတြပိုင္တဲ့ ေျမေနရာေတြကုိ ငွားၿပီးတူးရတယ္။ ဒီေတာ့ Company အေနနဲ႔ခြင့္ျပဳခ်က္ႏွစ္ခုေတာင္းရတယ္။ ပထမဦးဆုံး ေဒသခံေတြဆီကေန ယူရတယ္။ ေနာက္ၿပီးအစုိးဆီမွာ ရွာေဖြတူးေဖာ္ခြင့္ လုိင္စင္ေလွ်ာက္ရတယ္။
ဒါတင္မဟုတ္ေသးဘူး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနနဲ႔ ေရွးေဟာင္းအေမႊအႏွစ္ဆုိင္္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနေတြဆီက လည္း ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရတယ္။
ေနာက္ၿပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ အခြင့္အေရးကုိ ကာကြယ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕သေဘာတူညီခ်က္၊ လူ ့အခြင့္အ ေရးအဖြဲ႔ေတြရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကုိလည္း ယူရေသးတယ္။ ဆုိေတာ့ မုိင္းတူးဖို႔အတြက္ကို မတူးခင္ကတည္းက အားလုံးရဲ႕သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ေက်နပ္မွ ရွာေဖြေရးလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ပါတယ္။
ဒါကုိ အဂၤလိပ္လို႔ေခၚရင္ Stakeholders Engagement and Sustainable Mining လို႔ ေခၚတယ္။ ဒါကုိေသေသခ်ာခ်ာ လုပ္ရင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္လုံးအက်ဳိးရွိေတာ့ ႏုိင္ငံတကာမွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြက္ အဓိကထားၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတယ္။
ရွာေဖြေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အစုိးရရဲ႕ဆုိင္ရာ စည္းမ်ဥ္ေတြကုိ လိုက္နာမႈရွိမရွိ အစုိးရက ပုံမွန္စစ္ေဆးတယ္။ အခုေတာ့ ျမန္ မာႏုိင္ငံမွာ အင္စပတ္ရွင္လို႔ေခၚတဲ့ အဖြဲ႔ရွိတာေတာင္ အဲဒိအဖြဲ႔က မုံရြာစီမံကိန္းအေရးမွာ ဘယ္ေရာက္ေနလဲမသိဘူး။ အေတာ္ေလးကို တာ၀န္မဲ့တဲ့ သတၱဳတြင္း၀န္ႀကီးဌာနပဲ။ ဒီဌာနရဲ႕အထက္မွာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြစုိးမုိးေနတာဆုိတာ အရမ္း ကုိထင္ရွားေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူေ႒းေတြက ဥပေဒကုိ စုိးမုိးထားတယ္လို႔က်ေနာ္ေတြးမိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မုံရြာမွ မ်က္ ရည္ေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတာပါ။
မုိင္းတခုကုိ တူးၿပီးတဲ့အခ်ိန္၊ ၿပီးခါနီးအခ်ိန္မွာ ေဒသခံေတြအတြက္ မုိင္းကုိ ျပန္လည္ျပဳစုၿပိဳးေထာင္ေပးရတယ္။ ေျမေတြ တူးထားတာကုိ ဖုံးအုပ္ေပးတယ္။ ေရညစ္ေတြကုိ ျပန္လည္သန္ ့စင္ေပးရတယ္။ ဘယ္လုိ သန္ ့စင္ေပးလဲဆုိေတာ့ Natural Agent လို႔ေခၚတဲ့ ဓာတုရည္နဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
သစ္ပင္ေတြျပဳန္းတီးကုန္တာကုိ ျပန္စုိက္ေပးရတယ္။ အနည္းဆုံး အဲဒိကိစၥကုိ လုပ္ေပးရတယ္။ မုိင္းတူးေတာ့ သစ္ပင္ ေတြ ကုန္တာကအဓိကပဲ။
သားေကာင္ေတြေသဆုံးကုန္တာကုိ ျပန္လည္ေမြးျမဴေပးရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ႏိုင္ငံတကာ Company ႀကီးေတြရဲ႕ မုိင္းေတြ မွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ စီမံခန္ ့ခြဲမႈဌာ (Department of Environmental Management) ဆုိၿပီးသီးသန္႔ထား ေပးတယ္။ လစာေငြကုိ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာသိန္းနဲ႔ခ်ီၿပီးေပးရတယ္။ သူတို႔တာ၀န္က မုိင္းမတူးခင္နဲ႔တူးၿပီးတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ မပ်က္စီးရေအာင္ စီမံေပးရတယ္။ ပ်က္ကြက္ရင္ေတာ့ ေဒၚလာသန္းခ်ီၿပီးေလွ်ာ္ရတယ္။ ဒါကုိ အစုိးရက ပုံမွန္စစ္ေဆးတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္တယ္။ မီဒီယာကလည္း လစ္ရင္လစ္သလုိ သတင္းပို႔တယ္။
ပတ္၀န္းက်င္အျပင္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတြကုိ မပ်က္စီးရေအာင္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ဆုိင္ရာဌာနေတြက ပုံမွန္ စစ္ေဆးတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေဒသခံေတြ ကုိးကြယ္ယုံၾကည္တဲ့ အေမြအႏွစ္ေတြလည္းပါေတာ့ ေဒသခံေတြလည္း စစ္ေဆး ရတယ္။ မထိခုိက္ေအာင္ မုိင္းေတြက တာ၀န္ယူရတယ္။ မုံရြာမွာ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး သခ်ိဳင္းကုိ ပတ္လည္ကေန တူးၿပီး ဒီအတုိင္းထားတာေတာ့ မဆုိးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ မုိင္းတူးၿပီးတာနဲ႔ေျမေတြကုိ ျပန္ၿပီးဖုံးေပးဖို႔ေတာ့လုိတယ္။ စုိက္ပ်ဳိးစား ႏုိင္တဲ့အထိ ျပဳျပင္ေပးဖို႔လုိတယ္။ လူထုက စိတ္ဆင္းရဲေနတာေတြကုိ စိတ္ပညာရွင္ ေကာင္ဆယ္လာေတြနဲ႔ ကုေပးဖို႔ လုိတယ္။ ဒါကုိ တူးတဲ့လူတုိင္း တာ၀န္ယူရတယ္။
အဓိက လက္တေလာလုပ္ေပးရမွာ စီမံကိန္းကို မရပ္ႏုိင္ဘူး၊ လက္လြန္ေနၿပီဆုိရင္ ေဒသခံေတြ ေၾကနပ္တဲ့အထိကုိ တာ ၀န္ယူရ လိ့မ္မယ္။ ဒါကေတာ့ တရုတ္ေပးတဲ့ေလွ်ာ္ေၾကးအတုိင္း အတိအက်ေပးဖို႔လုိတယ္။ ေနာက္ၿပီး မုိင္းတူးၿပီးတာနဲ႔ ရြာသားေတြကုိ ေျမေတြျပန္ေပးရမယ္။
ေၾကးနီစီမံကိန္းကေန ထြက္တဲ့ အျမတ္ေငြက ေဒၚလာသန္းေထာင္ခ်ီရွိမွာဆုိေတာ့ အဲဒိေငြထဲကေန ပတ္၀န္းက်င္က ရြာ သားေတြရဲ႕ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ဖို ့အေရးအတြက္ ရာခုိင္ႏႈံး ငါးရာခုိင္ႏႈံးေလာက္ကုိ အနည္းဆုံးသုံးစြဲ သင့္တယ္။ ဒါကို ေဒသခံေတြက ေတာင္းဆုိဖို႔လုိတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔မွ မေတာင္းရင္ ဘယ္သူကမွ ေစတနာေကာင္းၿပီး ေပးမွာမဟုတ္ဘူး။
ၾသစေတ်းလ်က က်ေနာ္လုပ္ေနတဲ့မုိင္းမွာ တရက္ကုိ ဘယ္ေလာက္ တူးၿပီးၿပီ၊ ေရႊေစ်းဘယ္ေလာက္ရွိတယ္၊ ဘယ္ ေလာက္အျမတ္ရေနၿပီဆုိတာကုိ အလုပ္သမားတုိင္းသိေအာင္ ကြန္ျပဴတာအႀကီးႀကီးနဲ႔ေၾကျငာထားတယ္။ လူဘယ္ႏွစ္ ေယာက္ထိခိုက္လဲ၊ ပတ္၀န္းက်င္ပ်က္စီးမႈ ့ဘယ္ေလာက္ရွိလဲဆုိတာကုိလည္း အဲဒိကြန္ျပဴတာမွာ ျမင္ေနရတယ္။ အဲဒီလုိ ပုံစံက မုိင္းတုိင္းမွာ က်င့္သုံးတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ပြင့္လင္းမႈ ့ကို ေပးသိတာပါ။ ဒါမွ အလုပ္သမားတုိင္း ဘာျဖစ္ေန လဲဆုိတာကုိသိၿပီး အားလုံးရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈလို႔ေခၚတဲ့ ပါတီစီေပးရွင္းနဲ႔ ေမာ္တီေဗးရွင္းလို႔ေခၚတဲ့ လုပ္ခ်င္ကုိင္ခ်င္စိတ္ ကုိ ျမႇင့္ေပးတယ္လို႔ေခၚတယ္။ ဆုိေတာ့ ေအာင္ျမင္မႈရတယ္။
မုံရြာက ေၾကးနီးစီမံကိန္း၊ ဦးေတဇတို႔ တူးေနတဲ့ နစ္ကယ္စီမံကိန္း၊ ကခ်င္ဘက္မွာတူးေနတဲ့ ေရႊစီမံကိန္း၊ ရခုိင္ဘက္က သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔စီမံကိန္း၊ စတဲ့ စီမံကိန္းတုိင္းဟာ တကယ္တမ္းလုပ္ခ်င္ရင္ ပြင့္လင္းခ်င္ရင္ ေအာင္ျမင္ခ်င္ရင္ လြယ္ လြယ္ေလးပါ။
အဓိက လူထုရဲ႕အက်ဳိးကုိ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕မုိင္းတူးလို႔ရတဲ့ အျမတ္ေငြထဲက ငါးရာခုိင္ႏႈံးကုိပဲ သုံးလုိက္ပါ။
ဘုန္းေက်ာ္
လင္းစတား ေရႊတူးေဖာ္ေရးမုိင္း
ၾသစေတ်းလ်
