 |
| မႏၱေလးတြင္ သီတင္းကၽြတ္ ကာလအတြက္ ျပင္ဆင္ထားသည့္ မီးပံုး အေရာင္းဆုိင္ တဆုိင္ကို ေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပံု – ေတဇလႈိင္ / ဧရာဝတီ) |
“… ေရႊနန္းေတာ္ဦး စြယ္ေတာ္စင္ ဘုရားမွာပူေဇာ္ရန္ ေရာင္စံုမီး၊ ဥပါမီး၊ မီးလင္းေႁမြ စေသာ မီးပံုး အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ မီးပေဒသာ၊ မီးတံခြန္၊ မီးပန္း၊ မီးရဟတ္၊ ဆင္သံ၊ ျမင္းသံ စေသာ ႐ိႈ႕မီး အမ်ိဳးမ်ိဳး။ တစ္ဆဲ့ေျခာက္ဌာန ဘုရားရွင္တို႔အား မီးေစာင္းတန္း သြယ္တန္း ပူေဇာ္ေတာ္မူရန္။ အရပ္ရပ္ မီးေစာင္းတန္း၊ လမ္းအရွည္တာ တေသာင္းေျခာက္ေထာင္၊ တစ္တာလွ်င္ သံုးလံုးက်။ မွန္မီးလံုးေရ ေလးေသာင္းရွစ္ေထာင္။ တစ္ညလွ်င္ ေလးလဲက်။ ေျခာက္ညသင့္ ေက်ာက္ဖုေယာင္းတိုင္ေပါင္း တသန္း တသိန္း ငါးေသာင္း ႏွစ္ေထာင္။ ပန္းထီးကိုးေထာင္ေက်ာ္။ ပန္းတံခြန္ ကိုးေထာင္ေက်ာ္မွစ၍အလွဴေတာ္ အဘြယ္အရာမ်ားကို အစီအစဥ္ အခမ္းအနား မ်ိဴးတူမ်ိဳးျခား ပြဲသဘင္စံုမ်ားႏွင့္တကြ ေတာင္စမုတ္ေတာ္သို႔သြင္းျပရာ။ အသွ်င္ႏွစ္ပါး ထြက္ေတာ္မူ၍ ေရစက္သြန္းခ်ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ …”
(မူရင္းသတ္ပံု ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇဝင္ ဇာတ္ေတာ္ႀကီးမွ)
မႏၱေလး ရတနာပံုေခတ္၊ သီေပါမင္း နန္းတက္စဥ္ကာလ၊ သကၠရာဇ္ ၁၂၄၄ ခုႏွစ္၊ သီတင္းကၽြတ္လ၊ ဆီမီးျမင့္မိုရ္ပြဲေတာ္ ခင္းက်င္း လွဴဒါန္းပံုေတြကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးမွာ မွတ္တမ္းတင္ထားတာထဲက ထုတ္ႏုတ္ျပတာပါ။
တကယ္ေတာ့ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ ပြဲေတာ္မ်ားအနက္ သီတင္းကၽြတ္လ ဝါကၽြတ္အလွဴ ပြဲေတာ္ကို ရွင္ဘုရင္က ဦးစီးၿပီး အခမ္းအနား က်င္းပခဲ့ပံုဟာ အံ့ဘနန္းပါပဲ။ ဒီအစီအစဥ္ေတြေၾကာင့္ မႏၱေလးရဲ႕ သီတင္းကၽြတ္ ပြဲေတာ္ေတြက အေမြ ဆက္ခံၿပီး ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ က်င္းပခဲ့တယ္လို႔ သေဘာေပါက္ ရပါတယ္။ ရတနာပံု မႏၱေလးေနျပည္ေတာ္ နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ အတြင္း လႊတ္ေတာ္ ေျမာက္ဘက္မွာ အေရွ႕ျမင္းမိုရ္နဲ႔ ႐ုပ္စံုစင္ရွိသတဲ့။ ျမင္းမိုရ္ဆိုတာက … ျမတ္စြာဘုရား ယခင္က ဝါတြင္းသံုးလ တာဝတႎႆနတ္ျပည္မွာ မယ္ေတာ္မိနတ္သား အမႉးျပဳၿပီးနတ္ ျဗဟၼာသိၾကားတို႔ကို အဘိဓမၼာ တရားမ်ားေဟာ ၾကားၿပီး ျမင္းမိုရ္ေတာင္က သကၤႆနဂိုရ္ျပည္ကို ေရႊ၊ ေငြ၊ ပတၱျမား ေစာင္းတန္းေတြနဲ႔ နတ္မ်ား ျဗဟၼာမ်ား ၿခံရံဆင္းသက္ပံုကို ပမာျပဳၿပီး ဆီးမီး ေရာင္စံုနဲ႔ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ အလား ျပင္ဆင္ ထြန္းညႇိပူေဇာ္တာကို ဆိုလိုတာပါတဲ့။
အေ႐ွ႕ျမင္းမိုရ္၊ အေနာက္ ျမင္းမိုရ္ေတြအျပင္ ဝင္းေတာ္ေလးမ်က္ႏွာမွာ ေရႊဆင္ေတာ္ ထားဖို႔ တန္ေစာင္း ေလးရပ္နဲ႔ ႐ုပ္စံုစင္ ေျမနန္းေတာ္ ယာဘက္ ယာယီစံနန္းေတာ္နဲ႔ အေ႐ွ႕ဝကၤပါ၊ အေနာက္စမုတ္ေတာ္ ဝဲယာမွာ ေလးကၽြန္း ျမင္းမိုရ္ဝကၤပါ ေတာ္တို႔ကိုလည္း ျပင္ဆင္ထားရွိပါသည္။ စက္ယႏၱရားေတြနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ရတဲ့ ပါရသီဇာတ္႐ံုေတာ္ႀကီးနဲ႔ ဇာတ္႐ံုဝဲယာမွာ အေျခ စက္ဘီးတပ္ လက္ရွပ္ ႐ုပ္စံုစင္ေတာ္လည္း ရွိသတဲ့။
ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ အတြင္းက တဆယ့္ေျခာက္ဌာန ဘုရားရွင္ေတြမွာလည္း ႐ုပ္စံုစင္ေတာ္ အလုပ္အေဆာင္ေတြ၊ ေရႊထီးစိုက္ တန္ေဆာင္း စင္ရွင္ေတြ။ ဘုရားရွင္မ်ားလွဴဒါန္းဖို႔ ေရႊဆင္ေတာ္ ေလးစီး၊ ဆင္နီေတာ္ တစီး အလုပ္အေဆာင္ေတြ။ ဒီေနာက္ အလုပ္႐ံုဌာန အရာရွိ၊ ဆင္ဝန္အရာရွိ၊ ျမင္းဝန္အရာရွိ၊ ေလွေဖာင္အရာရွိ၊ က်ီဝန္အရာရွိ၊ တ႐ုတ္၊ ကုလား၊ ယိုးဒယား၊ လင္းဇင္း၊ မီးပန္းအရာရွိေတြက အဲဒီ တဆယ့္ေျခာက္ဌာန ဘုရားရွင္ေတြဆီကို ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးကေန မီးေစာင္းတန္း သြယ္တန္းၿပီး ပူေဇာ္ၾကဖို႔ စီမံေဆာင္႐ြက္ၾကရ သတဲ့။ ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးက မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားႀကီးဆီ မီးေစာင္းတန္းသြယ္ တန္းရာမွာ ဝဲယာမီးတိုင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ ပန္းမ်ိဳးစံု၊ ျပည္တြင္းျဖစ္ ေဖာ့ပန္းမ်ိဳးစံု၊ ပန္းထီး၊ ပန္းဆိုင္း၊ ပန္းတံခြန္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျပင္ဆင္ၾကရသတဲ့။ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ကိုးရက္ေန႔ကေန လဆန္း တဆယ့္ေလးရက္ေန႔အထိ ဝင္းေတာ္ေလးမ်က္ႏွာ ႐ုပ္စံုစင္ေတြက ညစဥ္တၿပိဳင္တည္း ခင္းက်င္းကျပၾကတယ္။ ဝင္းေတာ္ေလးမ်က္ႏွာက ဝင္းေတာ္အမႈေတာ္၊ ယြန္းစုအမႈထမ္းေတြက ေရႊဆင္ေတာ္၊ ဆင္နီေတာ္ေတြကို တန္ေဆာင္းဆင္ရွင္နဲ႔ အတူ ထမ္းေဆာင္ၿပီး အတီးအကေတြနဲ႔ မႉးေတာ္ မတ္ေတာ္ အရာရွိတို႔ ေနအိမ္ေတြဆီ သြားေရာက္ တီးမႈတ္ကခုန္ၾကေတာ့ ဆုလာဘ္ေတြ ခ်ီးျမႇင့္ၾကသတဲ့။ ေလးမ်က္ႏွာဝင္းပြဲေတာ္က သီတင္းကၽြတ္လဆန္း တဆယ့္ေလးရက္မွာ သိမ္းပါတယ္။
သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔မွာေတာ့ စြယ္ေတာ္စင္ဘုရား၊ ေလာကဆီမီးဘုရား၊ မဟာေလာက မာရဇိန္ဘုရားစတဲ့ တဆယ့္ကိုးဆူေသာ ႐ုပ္ပြားေစတီေတာ္ေတြကို လွဴဒါန္းပူေဇာ္မယ့္ ေရာင္စံုဆီမီးေတြ၊ မီးလင္းေႁမြစတဲ့ မီးပံုးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ မီးပေဒသာ၊ မီးတံခြန္၊ မီးပန္း၊ မီးရဟတ္၊ ႐ိႈ႕မီးအမ်ိဳးမ်ိဳး။ တဆယ့္ေျခာက္ဌာန ဘုရားရွင္ေတြဆီ မီးေစာင္းတန္း သြယ္တန္း ပူေဇာ္မယ့္ အရွည္ဟာ တာတေသာင္းေျခာက္ေထာင္ (၃၄ မိုင္ဝန္းက်င္) စုစုေပါင္း အရွည္ အရွိမွာ တတာ (၁၀ ေပေက်ာ္ခန္႔) အတြင္း မီးမွန္အိမ္ သံုးလံုးႏႈန္းနဲ႔ မီးအိမ္လံုးေရ ၄၈၀ဝ၊ တညမွာ ၄ ႀကိမ္ လဲလွယ္ထြန္းမယ္၊ ေျခာက္ညအတြက္ ေက်ာက္ ဖေရာင္းတိုင္ေပါင္း ၁၁၅၂၀ဝ၀၊ ပန္းထီး ၉၀ဝ၀ ေက်ာ္၊ ပန္းတံခြန္ ၉၀ဝ၀ ေက်ာ္ကို အလွဴေတာ္ အဖြယ္အရာ အစီအစဥ္ အခမ္းအနား မ်ိဳးတူ မ်ိဳးျခား ပြဲသဘင္စံုေတြနဲ႔ ေတာင္စမုခ္ေတာ္မွာ ခင္းက်င္းျပသၿပီး အရွင္ႏွစ္ပါးက ထြက္ေတာ္မူ ေရစက္ သြန္းခ်သတဲ့။ ၿပီးတာနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ဘုရားေတြဆီကို တာဝန္ေပးထားတဲ့ မႉးမတ္ အရွာရွိေတြကတဆင့္ လွဴဒါန္း ေစခဲ့တယ္။
မီးေစာင္းတန္းေတြ သြယ္တန္းပူေဇာ္တဲ့ ဘုရားေတြက ေရႊနန္းေတာ္ႀကီးကို ဗဟိုျပဳၿပီး၊ စႏၵာမုနိဘုရား၊ ကုသိုလ္ေတာ္ဘုရား၊ ေက်ာက္ေတာ္ႀကီးဘုရား၊ မႏၱေလးေတာင္ ဗ်ာဒိတ္ေပးဘုရား၊ ေတာင္ထိပ္ေစတီေတာ္ ဘုရားဆီအထိ တလမ္း။ ဦးထိပ္တံခါးမွ ရတနာနဒီျမစ္ကို ေက်ာ္ၿပီး မဂၤလာဥယ်ာဥ္ေတာ္၊ ၎မွ ေတာင္သို႔ မာရ္ေအာင္ရတနာ ေစတီဘုရား (ဝါခင္းကုန္း ဘုရား) အထိ တလမ္း။ ေက်ာ္မိုးတံခါး (မဂၤလာတံခါး) မွ ေတာင္ မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္သို႔ တလမ္း။ ေက်ာ္မိုးတံခါး (မဂၤလာတံခါး) လမ္းဆံုမွ အေနာက္မဟာ ေလာက႐ံုသီ ေစတီေတာ္ (အိမ္ေတာ္ရာ ဘုရား) သို႔ တလမ္း၊ ယင္းမွ အေနာက္ ခ်မ္းသာႀကီးဘုရား၊ ယင္းမွ ေတာင္ခ်မ္းသာရ ဘုရားသို႔ တလမ္း။ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ အေနာက္ေတာင္၊ တ႐ုတ္တန္း လမ္းဆံုမွ ေတာင္ဘက္ မဟာမုနိဘုရား၊ ယင္းမွ ရွင္ပင္းအံု အင္းဘုရားသို႔ တလမ္း။ ေရႊနန္းေတာ္ အေနာက္ဘက္တံခါးမွ ေတာင္ဘက္ ေလာကဆီမီးဘုရားသို႔ တလမ္း။ စည္ရွည္တံခါးမွ ဆုေတာင္းျပည့္ ဘုရား၊ ၎မွ ေရႊႀကီးျမင္ဘုရား၊ ၎မွ ရတနာမၪၨဴ ဘုရားအေရာက္ တလမ္း။ အရပ္ရပ္ ဝဲယာႏွစ္ဘက္ေပါင္း စုစုေပါင္း တာတေသာင္း ေျခာက္ေထာင္အရွည္ မီးေစာင္းတန္း အသြယ္သြယ္ ထြန္းၫႇိ ပူေဇာ္ၾကသတဲ့။
သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔မွ ၃ ရက္ေန႔ အထိ မီးေစာင္းတန္းမ်ား အသြယ္သြယ္ ထြန္းညႇိတဲ့အခါ ႐ုပ္စံုပြဲ သဘင္ မ်ားကိုလည္း ဘုရားေစတီ အသီးသီးမွာ တီးမႈတ္ေဖ်ာ္ေျဖေစတယ္။ ဒါမွ်သာမ မီးေစာင္းတန္း တေလွ်ာက္မွာလည္း တညဥ့္လံုး တူရိယာသံ မျပတ္ေစရဘူးတဲ့။ လမ္းတေလွ်ာက္ တီးမႈတ္ကခုန္ႏိုင္ၾကဖို႔ ဗံုရွည္၊ ဒိုးပတ္၊ အိုးစည္ စတဲ့ တူရိယာအစံု ငါးဆယ္ေက်ာ္။ အတီးအက လူငါးရာေက်ာ္ကို ပုဆိုး၊ ပုဝါ၊ အက်ႌ အစံုအလင္ အျပင္ တညကို ေငြက်ပ္ ဒဂၤါးႏွစ္ျပားစီ ဆုေတာ္ေငြ ေပးကာ နန္းေတာ္က ဘုရားဆီအထိ တဦးေရာက္ တဦးျပန္ တီးမႈတ္ ကခုန္ေစသည္။
ဇာတ္႐ံုေတာ္ ႀကီးေတြမွာလည္း ယိုးဒယားႀကီး အတီးအက၊ ျမန္မာဇာတ္ႀကီး အတီးအက၊ ကုလားပါရသီ ဇာတ္ႀကီး အတီးအက၊ ဂၽြမ္းထိုး၊ တိုင္တက္၊ ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္တဲ့ ပြဲေတြအျပင္ ႐ုပ္စံုသဘင္ ေတြကလည္း ကျပၾကနဲ႔ ၿခိမ့္ၿခိမ့္ သည္းသည္း ပါပဲ။
ကိုင္း …
ထူးျခားတာက ရတနာပံု ေနျပည္ေတာ္က ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားလွတဲ့ သီတင္းကၽြတ္ပြဲေတာ္ကို မႏၱေလး ရတနာပံု ေနျပည္ေတာ္ မွာ ႏွစ္စဥ္မပ်က္ က်င္းပပံုကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးက “ျမင္းမိုရ္ ႏွစ္ရပ္တြင္လည္း၊ ညေနသံုးခ်က္တီးခန္႔ အခ်ိန္က၊ ေလးခ်က္တီး ေက်ာ္အခ်ိန္ထိမွာ ယိုးဒယားဇာတ္ႀကီး အတီးအက၊ ျမန္မာဇာတ္ႀကီး အတီးအက၊ ဂၽြမ္းထိုး၊ တိုင္တက္၊ ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္၊ တ႐ုတ္နဂါး အတီးအက အစံုမ်ားကို ခင္းက်င္း ျပသရသည္။ ညေလးခ်က္တီး ေက်ာ္အခ်ိန္က ညဥ့္ႏွစ္ခ်က္ တီးေက်ာ္ အခ်ိန္ထိမွာ ႐ုပ္စံုပြဲ သဘင္ခင္းက်င္း ျပသရသည္” လို႔ မွတ္တမ္းတင္တာေၾကာင့္ မႏၱေလးရတနာပံုနဲ႔ တ႐ုတ္နဂါးက ေရွးကတည္းက တြဲဖက္ပါဝင္ေနေၾကာင္းပါဗ်ာ။ ။
ဧရာ၀တီ
