တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြက သူတို႔တာ၀န္ယူတဲ့အခါ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ မူးယစ္ေဆး၀ါး တိုက္ဖ်က္ေရးဟာ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းေတြျဖစ္မယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။ တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြက ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြရဲ႕ သေဘာထားေတြကို ေမးျမန္းစုစည္းလို႔ို႔ရသေလာက္ စုစည္းေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အဂတိလိုက္စားမႈေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔မွတ္တမ္းအရ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၇၄ ႏိုင္ငံအနက္ အဆင့္ ၁၇၂ ႏိုင္ငံေျမာက္အထိနိမ့္က်ဆုိး၀ါးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁၇၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၁၅၆ ႏိုင္ငံအထိ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး အနည္းငယ္တိုးတက္ခဲ့ပါတယ္။
မူးယစ္ေဆး၀ါးကေတာ့ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈမွာ ဒုတိယေျမာက္ဘိန္းစိုက္ခ်န္ပီယံႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆယ္စုႏွစ္ေတြခ်ီၿပီး ရပ္တည္ေနဆဲျဖစ္သလို စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစတဲ့ ေဆး၀ါးသုံးစြဲမႈ၊ ျဖန္႔ေ၀ေရာင္းခ်မႈ၊ ဖမ္းဆီးမႈေတြလည္း ျမင့္တက္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းေတြေဖာ္ျပခ်က္အရ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆ နာဟာ နက္႐ႈိင္းၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကပုဂိဳၢလ္ေတြ၊ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ပတ္သက္မႈေတြရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရပါတီ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကလည္း အစိုးရအဖြဲ႔အတြင္း ျခစားမႈကင္းဖို႔၊ မ်က္ႏွာမေထာက္ဘဲ အေရးယူသြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း အေလးအနက္ သတိေပးထားပါတယ္။ သမၼတ ဦးထင္ေက်ာ္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရသစ္ကေတာ့ ဒီကေန႔ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွာ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုၿပီး လာမယ့္ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔မွာ စတင္အုပ္ခ်ဳပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။
တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာလဲ့လဲ့ေမာ္
“မူးယစ္ေဆး၀ါးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာကိုင္တြယ္ရမယ့္ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔မွာ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္၊ ပင္လယ္၀င္ေပါက္ရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆ နာကလည္း ေတာ္ေတာ္ကိုႀကီးႀကီးမားမား ရင္ဆိုင္ရမယ့္စိ္မ္ေခၚမႈတခုျဖစ္မယ္လို႔ က်မေတာ့ထင္ပါတယ္။ ခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ဖမ္းမိလို႔ရွိရင္လည္း ပိုင္ရွင္မဲ့၊ ပိုင္ရွင္မဲ့၊ ပိုင္ရွင္မဲ့ခ်ည္းပဲ ျဖစ္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပသနာေတြဟာ လူထုေတြၾကားထဲမွာ တိတိက်က် မပံ်႔ႏွံ႔လာဘူးေပါ့ေနာ္။ အမွန္ကေတာ့ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပသနာဟာ။ အဲဒီေတာ့ က်မတို႔ဟာ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္၊ ၀င္ေပါက္ရွိေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ကိုေတာ့ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ကို ႏွိမ္နင္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ မူးယစ္ေဆး၀ါးေၾကာင့္ပဲ အသက္ေသရင္လည္း ေသမယ္၊ မေသရင္လည္း ရူးရင္လည္းရူးမယ္စသျဖင့္ က်မတို႔ရဲ႕ လုပ္ကိုင္ခြင့္စြမ္းအားေတြ က်ဆင္းေနတာပါ။ က်မကိုယ္၌ကလည္း ဆရာ၀န္ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ကိုေတာ့၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးဆုိကတည္းက တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးက တြဲၿပီးလာတာေလ။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တိတိက်က်ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းခ်င္ပါတယ္။ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းခြင့္ရေအာင္လည္း က်မတို႔ဥပေဒေတြ တိတိက်က်ျပ႒ာန္းေပးၾကေအာင္လို႔ က်မတို႔က ေတာင္းဆိုသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။
“က်မတို႔ထား၀ယ္မွာ ေျမယာျပႆ နာေတြေပါ့ေနာ္၊ အခု ေမာင္းမကန္ ကမ္းေျခေတြလိုမ်ဳိး၊ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းလိုမ်ဳိး ေျမယာျပႆ နာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိပါတယ္။ အဲဒီျပႆ နာေတြကိုလည္း အတတ္ႏိုင္ဆုံး က်မတို႔က ေျဖရွင္းမွသာလ်င္ ျပည္သူေတြက အတိုင္းအတာတခုအထိ စိတ္၏ခ်မ္းသာျခင္းနဲ႔ ျပည့္စုံမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်မကေတာ့ ေျမယာျပႆ နာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ အေျခခံကစ ျပန္ၿပီးူေတာ့ စိစစ္ခ်င္ပါတယ္။ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မခ်ႏိုင္ရင္ေတာင္မွပဲ က်မတို႔ တကယ္ျဖစ္တဲ့အေျခခံကို က်မတို႔ စစ္ေဆးခ်င္ပါတယ္၊ စိစစ္ခ်င္ပါတယ္ ဥပေဒေတြနဲ႔စသျဖင့္၊ အတတ္ႏိုင္ဆုံးေပါ့ ျပည္သူေတြဘက္က သက္သာရာရေအာင္ လုပ္ေပးခ်င္ပါတယ္။”
ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦး၀င္းသိန္း
“မူးယစ္ေဆး၀ါးကိစၥကေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ျပည္သူ႔ရဲရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ နယ္လုံတို႔ ဘာတို႔ေပါ့ေနာ္။ တပ္မေတာ္ကလာတဲ့ နယ္လုံရွိတယ္။ သူတို႔နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ညိႇႏႈိင္းတုိင္ပင္ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ အတတ္ႏိုင္ဆုံးကင္းစင္ေဆာင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္သြားမွာပါ။
“ေျမယာကိစၥကလည္း က်ေနာ္တို႔ ပဲခူးတိုင္းမွာလည္းပဲ တျခားတိုင္းမ်ားကဲ့သုိ႔ေပါ့ေနာ္ ျပႆ နာေတာ့ ရွိတယ္။ အဓိကက ဟိုးအရင္ကတည္းကရွိခဲ့တဲ့ တပ္မေတာ္သိမ္းရွိတယ္။ ကုမၸဏီသိမ္းတို႔၊ ရယကတို႔ န၀တေခတ္က သိမ္းတာေတြလည္းရွိတယ္။ အဲဒါေတြက က်ေနာ္တို႔ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေတာ့ ရွင္းမွာပါ။ ဒီဟာက က်ေနာ္တို႔ တိုင္္းေဒသႀကီးတခုတည္းက ခ်မွတ္ရမယ့္ ေပၚလစီမဟုတ္ဘဲနဲ႔ အထက္က ဗဟိုကေန ထုတ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရက ဘယ္လုိမူခ်မယ္ဆိုတာေပါ့။”
မြန္ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးမင္းမင္းဦး
“မူးယစ္ေဆး၀ါးလည္း လာဘ္ေပးလာဘ္ယူပုံစံမ်ဳိးပဲ က်ေနာ္ရွင္းေအာင္လုပ္မွာပါ။ ဒါကေတာ့ ျဖစ္လာတဲ့ကာလလည္းၾကာခဲ့ၿပီ၊ အခုထိလည္း အဲဒီေကာင္က အျမစ္မျပတ္ႏိုင္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီအေျခအေနလည္း က်ေနာ္အခုနေျပာတဲ့စကားလိုပဲေနာ္ အေျခအေန အေနအထားအားလုံးနဲ႔၊ ဘယ္လိုလူေတြနဲ႔ ဘယ္လို ပတ္သက္ေနလဲဆုိတာကို က်ေနာ္ သိေအာင္ အရင္ႀကိဳးစားဦးမယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီကိစၥကိုလည္း က်ေနာ္ လက္မခံႏိုင္ဘူး။ ဒါကိုလည္း က်ေနာ္ ရွင္းမွာပါ။
“(ေျမယာသိမ္းဆည္းခံရမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေမးရာမွာ) လက္ရွိေတာ့ က်ေနာ္ အဲဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွ မသိရေသးဘူး။ အရင္အစိုးရလက္ထက္မွာတုန္းက သူတို႔လုပ္ႏိုင္သေလာက္ သူတို႔လုပ္သြားတာပဲ။ က်ေနာ့္လက္ထက္မွာ က်ေနာ္လည္း တာ၀န္မယူရေသးတဲ့အတြက္ က်ေနာ္ မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး။”
ကယားျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးအယ္လ္ေဖာင္း႐ႈိ
“မူးယစ္ေဆး၀ါးကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မျဖစ္မေန ေျဖရွင္းမွာပါ။ ပေပ်ာက္သြားေအာင္ လုပ္ယူသြားမွာေလ။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္မႈ အခန္းက႑ေတြမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ထိန္းေက်ာင္းမယ္၊ ျပင္ဆင္မယ္၊ သူတို႔လုပ္ထုံးလုပ္နည္းဥပေဒနဲ႔ သူ႔ ဆိုရာဆိုင္ရာေတြကေန မူးယစ္ေဆး၀ါးအႏၱရာယ္ပေပ်ာက္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ လုပ္မွာေပါ့။ ဘယ္လုိလုပ္မယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က government မဖြဲ႔ေသးဘူးေလဗ်ာ။ ဖြဲ႔ၿပီးသြားရင္ေတာ့ ပေပ်ာက္ေအာင္လုပ္မွာပဲ။
“ေျမယာကိစၥေတြကေတာ့ ေဒသႏၱရေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈေကာ္မတီေတြရွိမယ္။ ဗဟို ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈေကာ္မတီေတြရွိမယ္။ ဒီေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈေကာ္မတီေတြက ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြအတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ စိုင္းျပင္းထားပါတယ္။ အဲဒီအခါမွသာလ်င္ က်ေနာ္တို႔က လုပ္လို႔ရမွာေလ။ ဒါေတြရွိၿပီးသားေတြေလ၊ ရွိၿပီးသားေတြကို က်ေနာ္တို႔က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိစြာ စနစ္တက်စိစစ္ၿပီးမွ အေကာင္ထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီျပႆ နာဟာလည္း ေျပလည္သြားမယ္လို႔ က်ေနာ္ယုံၾကည္ထားပါတယ္။ လုပ္ဖို႔ေတာ့ရွိတာေပါ့ေနာ္။”
ကခ်င္ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာခက္ေအာင္
“က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္သြားမွာကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ ၂၀၀၈ ဖြဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကလည္း အန္အယ္လ္ဒီကလည္း ျပင္မယ္၊ အသစ္ေရးဆြဲမယ္လို႔ Manifesto (ေရြးေကာက္ပဲြေၾကညာစာတမ္း) ထဲမွာ ပါတယ္ေလ။ ပါေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒေအာက္မွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အတတ္ႏိုင္ဆုံး ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္မယ္။ အဲဒီအခါက်ရင္ အခု Corruption ျခစားမႈတုုိ႔ဘာတို႔ဆိုတာက ဟုတ္လား နည္းႏိုင္သေလာက္ နည္းသြားမယ္။ ဒီျပင္စိမ္ေခၚမႈေတြကလည္း နည္းႏိုင္သေလာက္ နည္းသြားမယ္။ ဒီေတာ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုတဲ့ဟာကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ္။ ဒီလိုပဲ စဥ္းစားထားပါတယ္။ က်ေနာ့္အစိုးရအဖြဲ႔အေနနဲ႔ စံျပကေတာ့ ဒီ Corruption လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကေတာ့ မလုပ္ရဘူးေလ။ ထိပ္က စံျပလုပ္မွ ေအာက္ေျခက ျပဳျပင္လို႔ရမွာကိုး မဟုတ္လား၊ အဲသလိုပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ အတတ္ႏိုင္ဆုံး။ ျပည္သူက ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့အတြက္ ျပည္သူနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ျပည္နယ္အတြက္ေပါ့ဗ်ာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ေပါ့ ေနာက္ဆုံးက်ေတာ့ အဲလုိပဲစဥ္းစားထားတာ။ က်ေနာ္တို႔အတတ္ႏိုင္ဆုံးေပါ့။
“မူးယစ္ေဆး၀ါးကလည္း ခုနေျပာတဲ့အတိုင္းပါပဲ ဥပေဒစိုးမိုးမႈမရွိတဲ့အတြက္ ဘိန္းစိုက္တာတို႔ဘာတို႔ အဲလိုျဖစ္ေနတာေပါ့ေလ။ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ၊ ဘိန္းကေတာ့ ကမၻာ့ရန္သူ၊ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ရန္သူ၊ က်ေနာ္တို႔လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ရန္သူ၊ လူတိုင္သိၿပီးသားပဲေလ ဒါကေတာ့ အတတ္ႏိုင္ဆုံးေတာ့ ဒါကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ရမယ္။ အဲလိုပဲစဥ္းစားထားတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အနာဂတ္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အရင္းအျမစ္ရဲ႕ ရန္သူႀကီးပဲ ဒါက။ ဒါ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရျဖစ္ၿပီးေတာ့ တာ၀န္ယူတဲ့ေနာက္ပိုင္းက်မွ ဘယ္လိုဘယ္ပုံနည္းနဲ႔ တိုက္ဖ်က္ရင္ ပိုၿပီးထိေရာက္မလဲဆိုတဲ့ဟာေလးကေတ့ာ အဲလိုပဲ စဥ္းစားထားတယ္ေလ။ အရင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာသုံးသပ္ၿပီးေတာ့ဘယ္လိုလုပ္ရင္ ပိုၿပီးထိေရာက္မလဲ။ ဟုတ္လား၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးရန္သူကို က်ေနာ္တို႔ ကာကြယ္ႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ဟာကို က်ေနာ္တို႔ ၀ိုင္း၀န္းၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားမွာပါ။
“ဦးစားေပးဆိုတာက က်ေနာ္ခုနတင္ျပခဲ့သလိုပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔တာ၀န္ယူၿပီး ႐ုံးထိုင္ၿပီး အလုပ္စလုပ္တဲ့ ေနာက္ပိုင္းက်မွ ဘယ္ဟာကို ဦးစားေပးရမယ္။ အရင္တုန္းက ဘယ္လိုေတြျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ဘယ္လမ္းေၾကာင္းေတြက ေကာက္လဲ၊ ဘယ္ဟာက ေစတနာအမွားနဲ႔ အရင္အစိုးရက လုပ္ခဲ့တယ္၊ ဘယ္ဟာက ေကာင္းေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္၊ ေစတနာမွားန႔ဲ မွားခဲ့တဲ့ဟာကိုလည္း က်ေနာ္တို႔က ျပန္ျပင္မယ္။ သူတို႔ေကာင္းေအာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ဟာကိုလည္း က်ေနာ္ ပိုေကာင္းေအာင္လုပ္မယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔တာ၀န္ယူတဲ့ေနာက္ပိုင္းက်မွ ဘယ္ဟာကို ဦးစားေပးရမလဲဆိုတဲ့ဟာကို က်ေနာ္တို႔ သုံးသပ္လို႔ရမွာပါ။ အမ်ားႀကီးေလ၊ အမ်ားႀကီး။ အမ်ားႀကီး၊ အေပၚယံေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့ အစိုးရဆိုေတာ့ ျပည္သူ႔အက်ဳိးကုိေတာ့ နံပါတ္ ၁ ထားရမွာေပါ့။ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ ေခါင္းစဥ္ေတြက။ (စစ္ျဖစ္ေနၾကတဲ့အပိုင္းကေတာ့) သူတို႔ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရကေနၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္တဲ့ အေပၚမွာပဲမူတည္တယ္ေလ။”
ဧရာ၀တီတိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ မန္းေဂ်ာ္နီ
“တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ အရင္ရွိေအာင္လုပ္ရမွာေပါ့။ တရားဥပေဒစိုးမိုးလာလို႔ရွိရင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူဆိုတာ အလိုလို ေလ်ာ့က်သြားမွာေပါ့။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ အကုန္လုံးေပ်ာက္ေအာင္ေတာ့ လုပ္လို႔ ဘယ္ရမလဲ။ ျပည္နယ္အစိုးရက ဘယ္သူေတြျဖစ္မယ္မွန္းမွ မသိေသးတာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ရွိတယ္၊ မရွိဘူးဆိုတာ ဘယ္လိုသိမွာလဲ အသစ္တင္မယ့္သူေတြမွာေလ။ အသစ္ထပ္ခန္႔မွာ အေဟာင္းမွ မရွိတာ။ အေဟာင္းမရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီအေဟာင္းထဲကဆုိရင္ေတာ့ လာဘ္စားရင္ စားမွာေပါ့။ ငါတို႔အသစ္ေတြက ဘာမွမလုပ္ရေသးဘူး ဘယ္လိုလုပ္လာဘ္စားမွာလဲ။
“မူးယစ္ေဆး၀ါးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒါေတြကေတာ့ ၀န္ႀကီးေတြဘာေတြပါ ပါရမွာ၊ အခုဟာက အစိုးရအဖြဲ႔ခန္႔ေတာင္ မခန္႔ရေသးေတာ့ ဘယ္လိုမ်ဳိးအစီအစဥ္ဆိုတာ ဘာမွမဆြဲရေသးဘူး။
“ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေျမယာဥပေဒေတြရွိတာပဲ၊ အဲဒီဥပေဒအတိုင္းလုပ္မွာေပါ့။”
ရွမ္းျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာလင္းထြဋ္
“အဲဒီမွာက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကို ဘာေပတံနဲ႔ တိုင္းမလဲဆုိတာေလးကို က်ေနာ္တို႔က အရင္ဆုံးစဥ္းစားရတာေပါ့။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကို ငါးပါးသီလလို စစ္စစ္မွန္မွန္ တိုင္းဖို႔ေတာ့ ခုေလာေလာဆယ္အေနအထားမွာ ခက္ဦးမယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ Complaint ရွိလာရင္ကေတာ့ Complaint ကို စစ္ေဆးမယ္၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူရွိတာ ေသခ်ာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဥကၠ႒ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္စကားေပါ့ဗ်ာ။ ေထာင္က်ရမွာပဲဗ်၊ ဇာတ္လမ္းက အဲဒါပဲ။ က်ေနာ္လုပ္ရင္လည္း က်ေနာ္ ေထာင္က်မွာပဲ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ျပည္သူ႔မ်က္ႏွာပဲၾကည့္တယ္ဗ်၊ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မညႇာဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ့္ ကက္ဘိနက္အဖြဲ႔၀င္ေတြလည္း စားရင္ သူတို႔ခံရမွာပဲ။ သူတို႔စားထားတာကို ဖုံးထားရင္ က်ေနာ္ပါခံရမယ္။ ေနာက္ၿပီးတခါ ေအာက္မွာ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မယ့္ ၀န္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းအသီးသီး။ Complaint (တိုင္ၾကားစာ) မရွိေသးရင္ေတာ့ ဒါက က်ေနာ္တို႔က တိုင္းတာတဲ့ သူ႔ တိုင္ၾကားစာ မရွိေသးတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္ လုပ္လို႔မရဘူးေလ။ Complaint ရွိလာၿပီ၊ လူထုတိုင္တန္းမွဳရွိလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ တစုံတရာ စစ္ေဆးၿပီးေတာ့ ေပၚေပါက္တယ္ဆိုရင္ အေရးယူခံရမွာပါ။ အဲဒီနည္းနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ Corruption ကို တိုက္ဖ်က္သြားမွာပါ။ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ေနရာေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းၿပီးတာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္ လြႊတ္ေတာ္မွာလည္း ရွိမွာပါ။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာလည္းရွိမွာပါ။ အစိုးရအဖြဲ႔မွာလည္း အဲဒီအဖြဲ႔ေတြထားမွာပါ။ လႊတ္ေတာ္မွာလည္းရွိမွာပါ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကိုလည္း တိုင္တန္းႏိုင္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲက မည္သည့္ပါတီကျဖစ္ေစ၊ တသီးပုဂလျဖစ္ေစ၊ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းတခုခုကျဖစ္ေစ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အားလုံးကို တိုင္ၾကားႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္သူဟာျဖင့္ရင္ေတာ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူရွိပါတယ္။ ဘယ္လိုရွိပါတယ္ဆိုတာကို တိုင္တန္းႏိုင္ပါတယ္။ တိုင္တန္းတဲ့အခါမွာ စစ္ေဆးမႈေတာ့ရွိရမွာေပါ့ေနာ္ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈရွိၿပီးေတာ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈအရ အမႈမွန္ေပၚေပါက္တယ္။ Corruption ေပါ့ေနာ္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျခစားမႈရွိတာ မွန္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္စကားအတိုင္းပါပဲ။
“လာဘ္ေပးလာဘ္ယူကိစၥဟာ အေရးအႀကီးဆုံးအခ်က္ပါပဲ။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူရွိရင္ Trust ယုံၾကည္မႈ ဘယ္လိုမွ မရႏိုင္ဘူး။ Trust မရွိလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔လူေတြကို ဘယ္လိုစည္း႐ုံးမလဲ။ ဘယ္လိုဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ဒီလူေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မလဲ။ လူထုက က်ေနာ္တို႔အေပၚမွာ ဘယ္လိုသေဘာထားမလဲ။ ဒါေလးကိုစဥ္းစားလိုက္ရင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျပႆ နာက ဘယ္ေလာက္ႀကီးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ထပ္ေျပာစရာ လိုမယ္မထင္ေတာ့ပါဘူး။
“ျပည္နယ္တြင္းမူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆ နာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္ အန္ဂ်ီအိုမွာလုပ္ခဲ့တုန္းက အေတြ႔အႀကဳံေလးေတြနဲ႔ယွဥ္ၿပီးေျပာျပခ်င္တယ္။ က်ေနာ္ Care Myanmar မွာလည္း ေနာက္ဆက္တြဲ အႏၲရာယ္ေလ်ာ့ခ်ေရးစီမံခ်က္မွာ က်ေနာ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ MBCA လို႔ေခၚတဲ့ Myanmar Business Coalition AIDS မွာ က်ေနာ္ Transport Sector ေပါ့ေနာ္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္သား၀န္ထမ္းမ်ားရဲ႕ ေအအိုင္ဒီအက္စ္အႏၱရာယ္ ေလ်ာ့ခ်ေရး sector မွာ က်ေနာ္ ၃ ႏွစ္ေလာက္လုပ္ဖူးပါတယ္။ လုပ္ဖူးတဲ့အေတြ႔အႀကဳံေလးနဲ႔ ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မူးယစ္ေဆး၀ါးကို မသုံးပါနဲ႔လို႔ ေျပာတာထက္ေပါ့ေနာ္ မူးယစ္ေဆး၀ါးဘက္ကို စိတ္မေရာက္ႏိုင္တဲ့ အျခားေကာင္းမြန္မွန္ကန္တဲ့ ၀ါသနာမ်ဳိးေစ့ေတြကို လူငယ္ေတြအၾကားမွာ ခ်ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ဥပမာ အားကစားကို၀ါသနာပါလာဖို႔၊ စာေပဗဟုသုတဖတ္႐ႈေလ့လာျခင္းမွာ ၀ါသနာပါလာဖို႔၊ အသိဉာဏ္ကို တိုးတက္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ ၀ါသနာပါလာဖို႔၊ ဂီတကုိ ၀ါသနာပါလာဖို႔ ဒီလိုမ်ဳိး ေကာင္းမြန္တဲ့မ်ဳိးေစ့ေတြကို ခ်ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူငယ္ေတြ မူးယစ္ေဆး၀ါးသုံးစဲြတဲ့၊ သုံးစြဲခ်င္တဲ့ဆႏၵ အတန္အသင့္ေလ်ာ့ပါးသြားလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြၿပီးေတာ့မွ ဒါကေတာ့ သုံးစဲြမႈေလ်ာ့ပါးေရးအပိုင္းေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ ထုတ္လုပ္မႈေလ်ာ့ပါးေရးမွာလည္း က်ေနာ္တို႔က ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူေတြ၊ အခုကေတာ့ ဘိန္းစိုက္တာကေတာ့ နည္းနည္းနည္းသြားၿပီေပါ့ေနာ္ stimulants ေခၚတဲ့ စိတ္ႂကြေဆးအေျခခံေတြ ထြက္ေနတာမ်ားတယ္ေပါ့။ အဲဒါေတြကို ထုတ္လုပ္မႈပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒစိုးမိုးလာလို႔ရွိရင္ ဒါေတြကို ေဆာင္ရြက္လို႔ရသြားမွာပါ။ အဲဒီမွာ ဘိန္းေတာင္သူေတြကို ဘိန္းကရတဲ့ ၀င္ေငြနဲ႔ အလားသဏၭာန္တူတဲ့ တျခားအလုပ္အကိုင္၊ တျခားသီးႏွံေတြ ဖန္တီးေပးႏိုင္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈက ေလ်ာ့က်သြားမွာပါ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အက္ဖက္တမင္းေတြ၊ ရာဘေဆးျပားေတြ ထုတ္လုပ္ေနတာကိုေတာ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေအာင္ ျပဳလုပ္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ႏွစ္အတန္ၾကာတဲ့အခါမွာ တျဖည္းျဖည္း တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့ပါးသြားလိမ့္မယ္လို႔ ေအာက္ေမ့ပါတယ္။
“(ရွမ္းျပည္နယ္တြင္းတိုက္ပြဲမ်ား၊ မ်ားျပားသည့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအဖြြဲ႔မ်ားဆိုင္ရာနဲ႔ပတ္သက္လို႔) “တခုေျဖခ်င္တယ္ဗ်ာ။ ဒါေလးက က်ေနာ့ရဲ႕ ဖတ္ဖူးမွတ္ဖူးတဲ့ ဗဟုသုတေလးပါ။ ဘယ္ေလာက္ပဲ႐ႈတ္ေထြးနက္နဲတဲ့ စစ္ေရးျပႆ နာ၊ ႏိုင္ငံေရးျပႆ နာ ျဖစ္ပါေစတဲ့၊ တူညီတဲ့ဆႏၵေတြ၊ ဘုံထုတ္လို႔ရတာေတြ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီရွိတဲ့လမ္းစေတြ၊ အဲဒီရွိတဲ့ႀကိဳးစေတြကို က်ေနာ္တို႔ မိေအာင္လိုက္ဆြဲရမွာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီကမွ Common Platform လို႔ေခၚတဲ့ တူတူညီညီေလွ်ာက္လွမ္းႏိုင္တဲ့ လမ္းေလးေတြ ဖန္တီးမယ္၊ အဲဒီလမ္းေတြကမွ အဲဒီလမ္းေတြ ပိုရွည္လာေအာင္၊ ပိုက်ယ္လာေအာင္ ပိုေလွ်ာက္ေကာင္းလာေအာင္ က်ေနာ္တို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တျဖည္းျဖည္းတျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ယုံၾကည္မႈေတြ တည္ေဆာက္လာႏိုင္မယ္။ ေအးခ်မ္းလာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ အားလုံးကေတာ့ တပ္မေတာ္သားေတြ အပါအ၀င္ေပါ့ေနာ္ တဖက္က လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း ေသၾကရ၊ ေက်ၾကရ၊ ေသြးထြက္သံယိုျဖစ္ၾကရ၊ ေျပးၾကရ၊ လႊားၾကရဆိုတဲ့ လူထုဒုကၡကို သူတို႔လည္း နားလည္ေနၾကပါၿပီ။ သူတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း ၿငီးေငြ႔ေနၾကပါၿပီ။ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ယူဆပါတယ္။”
စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာျမင့္ႏိုင္
“ဆရာသေဘာအက်ဆုံး၊ ဆရာအလုပ္သင့္ဆုံးထင္တာက ဆရာေျပာမယ္။ ဒီလိုေျပာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဆရာတို႔က အမ်ဳိးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးမူကို ကိုင္စဲြထားတာ။ ဆရာလုပ္ခ်င္တဲ့အလုပ္ကိုပဲ ေျပာျခင္းျဖစ္တယ္။ ဆရာအစဆုံးလုပ္ခ်င္တာက အဂတိတရားေလးပါးကင္းစင္တဲ့ သန္႔ရွင္းတဲ့အစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္ခ်င္တယ္။ အဲလိုဆရာတို႔က လုပ္ေဆာင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ဒို႔ဗမာစကားပံုတခုရွိသားပဲ။ ေခါင္က မုိုးလုံဖို႔အေရးၾကီးတယ္။ ေခါင္က မိုးမလုံဘဲ ဘာလုပ္လုပ္ ပရမ္းပတာျဖစ္ေနမွာပဲ။ ဘယ္ေလာက္ပဲလုပ္လုပ္ အရာလည္းထင္မွာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီက် တို႔အဖြဲ႔ အစိုးရတရပ္လုံးဟာ အဂတိတရား ကင္းစင္ဖို႔လိုတယ္။ အဲလိုကင္းစင္ဖို႔ဆိုတာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မယ္။ ရိုးရိုးသားသားလုပ္မယ္။ အခ်င္းခ်င္းညီညြတ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္။ အားလုံး တေယာက္ကုိမွ ဒီကိစၥအတြက္ တေယာက္ခ်င္း ဆရာေစာင့္ၾကည့္ေနမွာ။ ဆရာကိုယ္တိုင္ ေစာင့္ၾကည့္မွာ။ ေဒၚစုလည္း ေျပာထားၿပီးသားပဲ။ သူကိုယ္တိုင္ ေထာင္၀င္စာလာေတြ႔မယ္တဲ့။ တို႔လည္း အဲဒီအတိုင္းလုပ္မွာ။ တုိ႔ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေၾကာင့္ လုပ္ႏိုင္တာ။ အန္အယ္လ္ဒီရဲ႕ တို႔အားလုံးသည္ ပါတီေအာက္မွာရွိတာ။ ပါတီရဲ႕ မူ၀ါဒအတို္္င္းသြားမွာ။ အဲဒီလိုျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ အဂတိတရားကင္းစင္တဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကီးတရပ္မ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္ဆို ဘယ္ေလာက္ေကာင္းသလဲ။ အဲဒီလိုေပၚေပါက္လာခ်ိန္မွာ တို႔တရားမွ်တတဲ့ တို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ဟာ တရားမွ်တတဲ့ျပည္သူကို ကာကြယ္ေပးတဲ့စနစ္ၾကီးတရပ္ ျဖစ္လာမွာပဲ၊ အဲလိုျဖစ္လာျခင္းအားျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကိုအေထာက္အကူျပဳလိမ့္မယ္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈဆိုတာ ဘက္လိုက္မႈကင္းၿပီး တရားမွ်တတဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ေပၚလာမယ္။ အဲလိုဆိုရင္ ျပည္သူလူထုတရပ္လုံးက လြတ္လပ္ၿပီလုံျခဳံတဲ့ဘ၀ ျပည္သူတို႔ရမွာ။ ဒါ သိပ္အေရးၾကီးဆုံးပဲ။ ဒါေတြၿပီးမွ ၂ အေနနဲ႔ ေမးမယ္ဆိုရင္ ယခင္တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရရဲ႔ စီမံခ်က္ေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ဆရာတို႔ၾကည့္မယ္၊ ေလ့လာမယ္။ အဲဒီကေနၿပီးေတာ့ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ ဆြဲထုတ္မယ္။ ဆြဲထုတ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔လုပ္ခဲ့တာေတြကိုၾကည့္ၿပီး ျပည္သူကို တကယ္အက်ဳိးရွိမယ့္အလုပ္ေတြကို ျဖည့္စြက္၊ ျပင္ဆင္၊ ဖန္တီးၿပီးေတာ့ ဆရာလုပ္မယ္။
“ေနာက္တခုက ဆရာတို႔ စစ္ကိုင္းတိုင္းတတိုင္းလုံးဟာ ဘယ္လိုေျပာမလဲ သယံဇာတပစၥည္းလည္း ႂကြယ္၀တယ္။ အခုဘာေတြျဖစ္ေနလဲ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္က ယိုယြင္းပ်က္စီးတယ္။ အဲဒီကိစၥေတြကို အျမန္ဆုံးရပ္စဲႏုိင္ေအာင္ ဆရာၾကိဳးစားမယ္။ ထုတ္လုပ္တာေတြ ဘာေတြအားလုံးဥပေဒနဲ႔ ညီမညီ ဆရာၾကည့္မယ္။
“လုပ္ခ်င္တာတခုက သိၾကမွာေပါ့ လူငယ္နဲ႔ မူးယစ္ေဆး၀ါး။ မူးယစ္ေဆး၀ါးက ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေနသလဲ။ အဲဒါကို စီမံခ်က္ခ်ၿပီးေတာ့ကို လုပ္ရမွာ။ အဲဒီလိုလုပ္ဖို႔အားလုံးက တို႔က ျပည္သူ႔ယုံၾကည္္မႈနဲ႔ ျပည္သူ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွ တို႔ႏိုင္မွာ၊ တို႔ရမွာ။ တို႔ပါတီတခုတည္းလုပ္လို႔ မရႏိုင္ဘူး။ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးအားလုံး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လာခ်င္ေအာင္ ဆရာတို႔က ေရွ႕ေဆာင္ၿပီးေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ဆြဲေဆာင္သိမ္းသြင္းသြားရမွာေလ။ အဲလိုလုပ္ဖို႔အတြက္ ရိုးရိုးသားသားလုပ္ရမယ္၊ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာခ်ျပရမယ္။ ျပည္သူရဲ႕အသံကို အျမဲတမ္း နားစြင့္နားေထာင္ေနရမယ္။ ဆရာကေတာ့ အဲလိုပဲသြားမယ္မွန္းတယ္။”
ေအးႏိုင္ DVB
